Những ‘ngôi sao’ đầu tư công (Bài 1): Từ quyết tâm giải ngân đến cuộc đua của những ông lớn hạ tầng

Nỗ lực giải ngân vốn đầu tư công

Năm 2025 đánh dấu thời điểm bản lề khi Việt Nam bước vào năm cuối của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021–2025. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, đầu tư công tiếp tục được xác định là động lực trung tâm để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP khoảng 8%. Đây là mức tăng trưởng cao, đòi hỏi những bước đi tài khóa mạnh mẽ, đồng bộ và kiên quyết.

Tổng kế hoạch vốn ngân sách nhà nước năm 2025 đã được Thủ tướng giao ngay từ ngày 4/12/2024, với quy mô gần 829,4 nghìn tỷ đồng – mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Để thúc đẩy giải ngân, Chính phủ đã ban hành 1 chỉ thị, 3 công điện cùng nhiều văn bản chỉ đạo. Đặc biệt, Hội nghị toàn quốc ngày 20/5 do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì đã đưa ra thông điệp hành động mạnh mẽ, quyết tâm phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công như một nhiệm vụ chính trị hàng đầu.

Một loạt cải cách mang tính thể chế đã được triển khai, nổi bật là việc áp dụng Luật Đầu tư công mới (số 58/2024/QH15) từ 1/1/2025, với các điểm đột phá như: tách công tác giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập; phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền điều chỉnh, kéo dài, phân bổ vốn; cho phép sử dụng linh hoạt các nguồn vốn hợp pháp để chuẩn bị đầu tư. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng yêu cầu áp dụng nguyên tắc “6 rõ” (rõ người, việc, trách nhiệm, thẩm quyền, thời gian, kết quả), tăng cường kiểm tra đôn đốc, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân trì trệ.

Tính đến 30/4/2025, tổng giải ngân cả nước đạt 128,5 nghìn tỷ đồng – tương đương 15,56% kế hoạch, thấp hơn tỷ lệ cùng kỳ năm trước nhưng cao hơn về giá trị tuyệt đối. Một số địa phương và bộ ngành có tỷ lệ giải ngân cao gồm Thanh Hóa (39,2%), Hà Nam (38,4%), Bà Rịa – Vũng Tàu (26,6%), Bộ Công an (27,3%)… Các dự án trọng điểm quốc gia được thi công với tinh thần “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, hàng loạt công trình khởi công đúng dịp kỷ niệm 50 năm ngày Thống nhất đất nước, trong đó nổi bật là nhà ga T3 Tân Sơn Nhất và 5 tuyến cao tốc Bắc – Nam.

Dù vậy, tồn tại vẫn còn nhiều: 17 bộ và 21 địa phương chưa phân bổ hết vốn, gần 8 nghìn tỷ đồng vẫn nằm chờ xử lý; hơn 60 đơn vị có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình; nhiều dự án lớn chậm tiến độ như cao tốc Tuyên Quang – Phú Thọ, Gia Nghĩa – Chơn Thành, Hòa Bình – Mộc Châu… Theo Thủ tướng, nguyên nhân nằm ở tâm lý sợ sai, năng lực yếu kém của một số ban quản lý dự án, công tác chuẩn bị đầu tư sơ sài và phối hợp liên ngành chưa hiệu quả. Chính phủ yêu cầu rà soát trách nhiệm, coi kết quả giải ngân là căn cứ đánh giá cán bộ.

Những “ngôi sao” hưởng lợi: Doanh nghiệp nào đang đứng ở vị trí thuận gió?

Theo các chuyên gia, trong bức tranh toàn cảnh đầu tư công 2025, nhóm doanh nghiệp hạ tầng – đặc biệt là các nhà thầu xây lắp – đang bước vào một giai đoạn phân hóa mạnh mẽ. Cơ hội lớn đến từ quy mô vốn đầu tư kỷ lục, nhưng không đồng nghĩa với sự phân bổ đồng đều. Cuộc chơi giờ đây không chỉ đòi hỏi năng lực thi công, mà còn yêu cầu doanh nghiệp phải chủ động dòng tiền, kiểm soát tiến độ, đảm bảo hồ sơ pháp lý và khả năng phối hợp với nhiều cấp chính quyền.

Các doanh nghiệp dẫn đầu như Vinaconex (VCG), Coteccons (CTD) hay Cienco4 đang giữ lợi thế nhờ kinh nghiệm tổng thầu, quy mô vốn lớn và hệ sinh thái hoạt động đồng bộ. Vinaconex nổi bật với backlog dồi dào và khả năng nhận gói thầu trọn gói tại các dự án trọng điểm cấp vùng. Coteccons tiếp tục mở rộng sang hạ tầng công cộng sau khi chiếm lĩnh thị trường dân dụng cao cấp, còn Cienco4 là cái tên quen thuộc tại các công trường cao tốc Bắc – Nam. Ở nhóm trung bình, những doanh nghiệp như Licogi 16 (LCG), Fecon (FCN) hay các đơn vị thi công nền móng, hầm ngầm, công trình kỹ thuật – vốn có năng lực chuyên biệt nhưng phụ thuộc vào chuỗi thầu chính – đang đứng trước cơ hội leo hạng nếu tận dụng tốt đà phân cấp và cải cách đầu tư công tại địa phương.

Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng đủ sức bứt phá. Một bộ phận nhà thầu nhỏ, năng lực thi công hạn chế, thiếu khả năng huy động vốn hoặc không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật – pháp lý mới, đang dần bị loại khỏi danh sách dự thầu các dự án lớn. Thị trường vì thế đang chứng kiến sự thanh lọc tự nhiên, khi chính sách “chọn mặt gửi vàng” của Chính phủ phát huy hiệu lực rõ rệt. Việc giải ngân vốn theo tiến độ tháng – quý, kèm cơ chế điều chuyển vốn khỏi các dự án chậm sang dự án nhanh, khiến doanh nghiệp phải hành động với tinh thần “chạy đua” đúng nghĩa.

Trong bối cảnh đó, đầu tư công không còn là “miếng bánh chia đều” mà là một cuộc đua tốc độ, năng lực và minh bạch. Doanh nghiệp nào chủ động đổi mới, sẵn sàng thích ứng và dám đầu tư sẽ không chỉ trụ vững mà còn vươn lên dẫn dắt chu kỳ tăng trưởng mới.

Trong báo cáo phân tích ngành, Chứng khoán Mbank (MBS) cho rằng vốn giải ngân đầu tư công có thể tăng 18% so với năm trước, đạt khoảng 743.330 tỷ đồng, tập trung vào các dự án như cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2, sân bay Long Thành, vành đai TP.HCM, đường sắt liên vùng.

Trong kịch bản thuận lợi, đầu tư công sẽ là quá trình “chọn mặt gửi vàng” cho các doanh nghiệp có năng lực thực thi, nền tảng tài chính tốt, khả năng thích ứng nhanh. MBS đặc biệt nhấn mạnh ba nhóm ngành hưởng lợi trực tiếp: xây lắp, vận hành hạ tầng (BOT) và sản xuất vật liệu xây dựng.

Trong đó, Hòa Phát (HPG) và Vinaconex (VCG) được MBS xem là hai “ngôi sao sáng”. Hòa Phát sở hữu chuỗi sản xuất khép kín, tối ưu chi phí và hệ thống phân phối toàn quốc. Vinaconex, với hệ sinh thái xây lắp – đầu tư – bất động sản, có năng lực tổng thầu vượt trội. Cả hai đều có mức định giá hấp dẫn, sẵn sàng đón đầu sóng đầu tư công khi thị trường kỳ vọng tích cực hơn trong nửa cuối năm.

Có thể thấy, từ quyết tâm chính trị trong giải ngân vốn đầu tư công đến làn sóng dự án hạ tầng đồng loạt khởi động, cuộc đua giữa các doanh nghiệp lớn đã và đang ‘tăng nhiệt’. Trong đó, Vinaconex là cái tên nổi bật khi liên tiếp trúng thầu nhiều công trình quy mô. Dù vậy, phía sau những hợp đồng bạc tỷ, bức tranh tài chính của doanh nghiệp này vẫn còn nhiều khoảng tối cần được soi chiếu.

Mời độc giả đón đọc bài 2: ‘Vinaconex – Trúng thầu đều tay, bức tranh tài chính vẫn nhiều màu xám’.

Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/nhung-ngoi-sao-dau-tu-cong-bai-1-tu-quyet-tam-giai-ngan-den-cuoc-dua-cua-nhung-ong-lon-ha-tang-1381824.html