Từ khai thác dầu khí đến hệ sinh thái điện lực khép kín
Sau hơn hai thập kỷ tham gia lĩnh vực điện lực, Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) đã hình thành hệ sinh thái điện lực khép kín, tích hợp chặt chẽ giữa khai thác tài nguyên và sản xuất điện. Đây là lợi thế nổi bật mà ít doanh nghiệp sản xuất điện nào trong nước có được.
Mảng điện hiện là một trong năm trụ cột kinh doanh cốt lõi của Petrovietnam, bên cạnh thăm dò – khai thác dầu khí, lọc – hóa dầu, dịch vụ kỹ thuật và khí. Tập đoàn đặt mục tiêu đến năm 2030 nâng tổng công suất lên mức 8.000–14.000 MW, trong đó năng lượng tái tạo chiếm 5–10%. Xa hơn, đến năm 2045, tỷ trọng năng lượng tái tạo sẽ tăng lên 10–20% tổng công suất hệ thống.
Hiện tại, Petrovietnam đang sở hữu 9 nhà máy điện với tổng công suất trên 6.600 MW, tương đương khoảng 8% công suất điện quốc gia và đóng góp 10–12% sản lượng điện cả nước. Danh mục đầu tư bao gồm điện khí, thủy điện và nhiệt điện than, phân bố đều trên cả ba miền, tạo nên cấu trúc vận hành cân bằng và linh hoạt.
Giữ vai trò nòng cốt trong hệ sinh thái này là Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam – CTCP (PV Power), đơn vị trực tiếp vận hành 7 nhà máy với tổng công suất hơn 4.300 MW, sản xuất bình quân 20–22 tỷ kWh mỗi năm – tương đương khoảng 7% thị phần điện Việt Nam.
Các nhà máy điện khí như Nhơn Trạch 1–2, Cà Mau 1–2, Phú Mỹ 3 được đánh giá cao về hiệu suất vận hành và độ ổn định phụ tải. Trong khi đó, hai nhà máy thủy điện Hủa Na và Đăkđrinh đóng vai trò điều tiết linh hoạt nguồn, nhất là trong mùa khô hoặc khu vực phụ tải tăng cao như Tây Nguyên, miền Trung.
Tính đến 31/3/2025, tổng tài sản của PV Power đạt hơn 80.740 tỷ đồng, với tỷ lệ nợ vay/vốn chủ sở hữu duy trì dưới 1 lần – phản ánh nền tảng tài chính lành mạnh và đủ sức cho các chiến lược mở rộng sang điện khí LNG và năng lượng tái tạo trong tương lai gần.
Điện khí – ưu tiên quốc gia, lợi thế chiến lược của Petrovietnam
Trong Quy hoạch điện VIII, được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 500/QĐ-TTg, điện khí được xác định là nguồn năng lượng chuyển tiếp chủ lực trong quá trình giảm phụ thuộc vào điện than. Dự kiến đến năm 2030, điện khí sẽ chiếm khoảng 25% tổng công suất hệ thống.
Petrovietnam đang nắm giữ loạt dự án LNG trọng điểm, tiêu biểu như Nhơn Trạch 3 và 4 (1.500 MW) – hai nhà máy đầu tiên sử dụng LNG nhập khẩu; Sơn Mỹ 1 (2.200 MW) đi kèm tổ hợp kho cảng LNG quy mô lớn tại Bình Thuận; và các dự án như Quảng Ninh LNG, Hoàng Mai LNG trải dài từ Bắc đến Trung Bộ.
Không chỉ đơn thuần là các nguồn điện mới, các dự án này mang sứ mệnh thay thế dần nguồn than, đồng thời cân bằng phụ tải vùng miền trong điều kiện biến đổi khí hậu và áp lực giảm phát thải ngày càng tăng.
Điểm khác biệt lớn của Petrovietnam là khả năng kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng: Từ khai thác khí, vận chuyển, nhập khẩu LNG, lưu trữ đến phát điện và bảo trì kỹ thuật. Đây là một trong những tập đoàn hiếm hoi tại Việt Nam có hệ sinh thái điện lực đồng bộ và chủ động.
Các tuyến ống dẫn khí như PM3 – Cà Mau, Nam Côn Sơn; cảng tiếp nhận LNG Thị Vải; cùng loạt nhà máy điện tích hợp theo vùng địa lý đã tạo thành mạng lưới vận hành khép kín. Các đơn vị chuyên biệt như PV Power Services (bảo trì – kỹ thuật), PV Power LNG (quản lý chuỗi LNG) đang nâng tầm giá trị nội tại, giảm phụ thuộc vào bên ngoài.
Sự tích hợp này giúp Petrovietnam kiểm soát rủi ro đầu vào, nâng cao hiệu suất và tăng khả năng phản ứng trước biến động thị trường nhiên liệu – điều mà nhiều nhà máy điện thương mại khó có thể làm được nếu không sở hữu chuỗi giá trị từ gốc.
Tái cấu trúc nguồn điện và những thách thức phía trước
Cơ cấu nguồn điện trong hệ thống Petrovietnam đang chuyển dịch mạnh. Nếu giai đoạn đầu, thủy điện và nhiệt điện than chiếm ưu thế, thì nay xu hướng nghiêng về điện khí LNG và năng lượng tái tạo. Các tổ hợp Nhơn Trạch và Cà Mau hiện là những trụ cột cân bằng tải trọng tại Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long.
Theo Chứng khoán MBS, tiến độ thực hiện Quy hoạch điện VIII giai đoạn 2021–2025 đang chậm. Ngoài nhiệt điện than đạt 100% kế hoạch nhờ hoàn thành Vân Phong 1, các nguồn khác như LNG (Nhơn Trạch 3, 4 và Hiệp Phước I) mới đang xây dựng. Lưới điện truyền tải cũng chậm do vướng pháp lý, giải phóng mặt bằng và chi phí tăng cao.
Thủy điện – dù tỷ trọng nhỏ – vẫn đóng vai trò điều tiết, giúp tiết kiệm chi phí nhờ vận hành ổn định và ít phát thải. Đồng thời, lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật từng được xem là “hậu cần” đang trở thành ngành kinh doanh độc lập, cung cấp dịch vụ bảo trì cho cả các nhà máy điện ngoài hệ sinh thái Petrovietnam.
Tuy nhiên, bức tranh không hoàn toàn thuận lợi. Trong giai đoạn 2025–2030, Petrovietnam phải đối mặt với thách thức lớn về cơ chế thị trường. Cụ thể, chưa có biểu giá rõ ràng cho điện khí LNG trong khi thị trường điện cạnh tranh chưa hoàn thiện. Việc thiếu PPA chuẩn mực khiến các nhà máy điện khí khó lên kế hoạch tài chính dài hạn.
Ngoài ra, khoản phải thu lớn từ EVN tiếp tục gây sức ép lên dòng tiền. Riêng quý I/2025, PV Power ghi nhận khoản phải thu từ EVN vượt 13.000 tỷ đồng, ảnh hưởng trực tiếp tới kế hoạch triển khai các dự án LNG cũng như năng lượng tái tạo.
Với nền tảng tài chính vững, chuỗi cung ứng khép kín và vai trò trung tâm trong chiến lược quốc gia, Petrovietnam đang có cơ hội vươn lên dẫn đầu mảng điện khí – LNG. Không chỉ sản xuất điện, tập đoàn còn đóng vai trò định hình thị trường và dẫn dắt chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam.
Tuy nhiên, để giữ vững vị thế trong giai đoạn tới, bài toán về chính sách thị trường, dòng tiền và khả năng đồng bộ các khâu vận hành vẫn là những “nút thắt” cần tháo gỡ.
Ở kỳ tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào câu chuyện của PV Power – doanh nghiệp nắm vai trò hạt nhân trong chiến lược điện khí của Petrovietnam – để thấy rõ: lợi nhuận tăng mạnh, nhưng dòng tiền có thực sự chảy?
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/petrovietnam-va-tham-vong-mang-dien-bai-1-don-bay-chien-luoc-trong-quy-hoach-dien-khi-quoc-gia-1383790.html
