Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán: Đang nghiên cứu phái sinh và ETF vàng

Còn rất nhiều dư địa để tiếp tục phát triển ngành quỹ

Tại Hội nghị “Ngành quỹ trong tiến trình phát triển thị trường chứng khoán và thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam” do UBCKNN tổ chức ngày 17/10 tại TP.HCM, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch UBCKNN cho biết, trong toàn bộ những cải cách mang tính toàn diện và chiến lược của thị trường chứng khoán Việt Nam, việc phát triển ngành quỹ và tái cấu trúc các chủ thể trên thị trường là một trong những mảng cần phải có cách làm mạnh hơn nữa.

So với các nước trong khu vực, sự phát triển ngành quỹ Việt Nam vẫn còn rất nhiều dư địa phát triển. Trong tiến trình phát triển thị trường chứng khoán, sự phát triển của quỹ bao giờ cũng có một độ trễ. Tuy nhiên, với việc nâng hạng và sự phát triển của thị trường chứng khoán vừa qua, UBCKNN cho rằng, đây là thời điểm chín muồi để tập trung vào phát triển ngành quản lý quỹ tại Việt Nam.

Ngoài sự cần thiết phát triển ngành quỹ để giúp huy động vốn, phục vụ các chiến lược chính sách của Chính phủ, còn nhiều lý do khác cần phải phát triển và tái cấu trúc lại nhà đầu tư, phát triển về quỹ.

Theo ông Hoàng Hải, hiện nay, nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 99% tài khoản được mở. Các nhà đầu tư cá nhân ở Việt Nam chiếm khoảng 85% đến 90% tổng giá trị giao dịch trên thị trường. Sự tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân có những điểm rất tốt. Thứ nhất là làm thanh khoản của thị trường rất tốt. Trong thời gian vừa qua, thị trường chứng khoán Việt Nam có mức thanh khoản lớn hàng đầu khu vực Đông Nam Á, tương đương với Thái Lan và Singapore. Mức độ thanh khoản hiện nay của Việt Nam đáp ứng cả những tiêu chí ở xếp hạng cao hơn của FTSE Russell cũng như MSCI.

UBCKNN tin rằng không ai bảo vệ được nhà đầu tư tốt hơn chính các nhà đầu tư. Ngoài việc minh bạch hóa thông tin, cần cung cấp cho nhà đầu tư kiến thức và chức năng đảm bảo để họ có thể ra quyết định đầu tư chính xác.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch UBCKNN

Tuy nhiên, sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân chiếm đa số làm cho mức độ biến động của thị trường chứng khoán khá cao. Mức độ dao động của thị trường chứng khoán Việt Nam trong 2 năm vừa qua, đặc biệt là trong năm 2022, là cao nhất các thị trường trong khu vực.

“Mức độ dao động này được tính là rủi ro của thị trường. Khi các nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường Việt Nam, họ sẽ định mức độ rủi ro cao hơn. Rủi ro lớn này trở thành một chi phí vốn lớn hơn cho các doanh nghiệp Việt Nam khi huy động vốn”, ông Hải cho biết.

Việc tái cấu trúc lại nhà đầu tư, hướng các nhà đầu tư đến đầu tư qua các tổ chức đầu tư, qua các quỹ đầu tư, sẽ góp phần làm giảm biến động của thị trường chứng khoán Việt Nam và nâng cao hiệu quả huy động vốn trên thị trường.

Ngoài ra, các nhà đầu tư cá nhân khi đầu tư phải chịu chi phí rất lớn trong tìm kiếm và phân tích thông tin. Họ thường đầu tư theo phong trào và dễ bị lôi cuốn vào những hành vi không phù hợp trên thị trường chứng khoán. Do vậy, tái cấu trúc nhà đầu tư cũng là một biện pháp quan trọng để bảo vệ tốt hơn các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Đối với quỹ, hiện nay tổng giá trị tài sản quản lý được của công ty quỹ Việt Nam chỉ chiếm khoảng gần 6% GDP. Trong khi đó, các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Đài Loan (Trung Quốc), thậm chí Trung Quốc, thường có tổng giá trị tài sản quản lý khoảng 30% đến 50% GDP.

“Chúng ta còn rất nhiều dư địa để tiếp tục phát triển ngành quỹ. Thông qua các nhà đầu tư chuyên nghiệp, việc phân bổ vốn ở thị trường chứng khoán sẽ hiệu quả hơn, thay vì phân bổ theo tâm lý, từ đó nâng cao hiệu quả chức năng của thị trường chứng khoán”, Phó Chủ tịch UBCKNN nói.

Hiện nay, trên thị trường chứng khoán Việt Nam, nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 99% tài khoản được mở

Đang nghiên cứu về ETF vàng

Đề cập tới các giải pháp phát triển thị trường, ông Hải cho biết, Đề án phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 đã đặt ra mục tiêu tổng giá trị tài sản đạt 5% GDP vào năm 2030 (hiện nay hơn 1%); tỷ lệ giá trị giao dịch các nhà đầu tư cá nhân/tổ chức và nhà đầu tư nước ngoài là chiếm 70/30, hướng tới tỷ lệ 60/40 trong các năm tiếp theo; số lượng nhà đầu tư mua chứng chỉ quỹ đạt 2,5 triệu vào năm 2030 và 5 triệu vào năm 2035 (hiện nay chỉ khoảng hơn 400.000 tài khoản); số lượng nhà đầu tư nước ngoài đạt 200.000 tài khoản (gấp khoảng 4 lần so với hiện nay); số lượng quỹ đạt 500 quỹ vào năm 2030 (hiện nay có khoảng 120 – 130 quỹ).

Để thực hiện các mục tiêu đó, nhiều nhiệm vụ, giải pháp đã được đưa ra. Trong đó, giải pháp đối với nhà đầu tư cá nhân là tập trung vào tăng cường đào tạo, phổ biến kiến thức và tuyên truyền về chứng khoán và thị trường chứng khoán.

“UBCKNN tin rằng không ai bảo vệ được nhà đầu tư tốt hơn chính các nhà đầu tư. Ngoài việc minh bạch hóa thông tin, cần cung cấp cho nhà đầu tư kiến thức và chức năng đảm bảo để họ có thể ra quyết định đầu tư chính xác”, ông Hải nói và cho biết, tháng 9 vừa qua, Chủ tịch UBCKNN đã phê duyệt đề án tuyên truyền và đề án đào tạo nhà đầu tư. Đề án này đưa ra kế hoạch cụ thể, xuyên suốt, tổng thể để đào tạo nhà đầu tư từ UBCKNN đến Trung tâm Đào tạo chứng khoán và các sở giao dịch. UBCKNN khuyến khích tất cả các thành viên thị trường tham gia vào công tác đào tạo. Sẽ có sự phối hợp với các phương tiện thông tin đại chúng như Đài Truyền hình Việt Nam.

Bên cạnh đó, UBCKNN mong muốn nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ tư vấn đầu tư đối với người hành nghề chứng khoán. Hướng tới xây dựng một Bộ đạo đức nghề nghiệp (Code of Conduct) cho các thành viên tham gia thị trường.

Theo ông Hải, việc xây dựng Bộ đạo đức là cần thiết, vì một nguyên nhân rất lớn đối với các vấn đề trên thị trường trái phiếu vừa qua là liên quan đến câu chuyện phân phối. Bộ đạo đức nhằm giám sát hoạt động của những người hành nghề, đảm bảo tư vấn đầu tư đúng với đặc điểm và khả năng chịu rủi ro của nhà đầu tư.

Đồng thời, xây dựng tiêu chí hướng dẫn cho những hoạt động robot advisory (tư vấn tự động) của các công ty chứng khoán và các tổ chức tư vấn trong bối cảnh số hóa.

Ông Hải cho biết, Ủy ban sẽ xây dựng các quy định và quy chế để cấp phép và giám sát loại hình tư vấn đầu tư và tư vấn tài chính.

Hội nghị thu hút đại diện lãnh đạo từ các quỹ đầu tư và tổ chức đầu tư trong và ngoài nước tham dự. Ảnh: Lê Toàn

Với các công ty quản lý quỹ và quỹ đầu tư, ông Hải cho biết, hiện cơ quan quản lý đang sửa đổi Thông tư số 98 về hoạt động quỹ. Sửa đổi sẽ tiến tới đa dạng hóa các loại quỹ mới như quỹ ETF, quỹ đầu tư vào trái phiếu. Đồng thời, làm chặt chẽ, đa dạng hóa các kênh phân phối và minh bạch hơn quá trình phân phối chứng chỉ quỹ trên không gian mạng.

Đồng thời, đang nghiên cứu về một loại hình quỹ mới là ETF vàng. Việc phát triển phái sinh vàng và ETF vàng sẽ giúp giảm nhu cầu nắm giữ vàng vật chất, từ đó giảm nguy cơ ảnh hưởng đến cán cân ngoại tệ.

Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam đã hoàn thành và chuẩn bị ban hành quy chế về chỉ số để đa dạng hóa, linh hoạt hơn trong việc cung cấp chỉ số. Đồng thời, sẽ cho phép các chủ thể thị trường đề xuất các chỉ số đầu tư, giúp đa dạng hóa các loại hình quỹ. Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam đã ký kết hợp tác với FTSE Russell trong việc xây dựng các chỉ số mới.

Đồng thời, cơ quan quản lý đề xuất sửa đổi luật về thuế để khuyến khích nhà đầu tư tham gia đầu tư thông qua chứng chỉ quỹ. Nâng cấp hệ thống quản lý chuyển quỹ và thông tin về các quỹ.

Với khối công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại, UBCKNN đang dự thảo sửa đổi Thông tư 134 về giao dịch điện tử để nâng cao năng lực tiếp cận dịch vụ chứng khoán thông qua việc quy định rõ ràng hơn về eKYC và tài khoản online. Hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu về người hành nghề.

Đặc biệt, khuyến khích ngân hàng thương mại tham gia đầu tư vào chứng chỉ quỹ và trái phiếu doanh nghiệp phát hành với mục đích cơ cấu lại nợ. Hiện nay, cả lĩnh vực ngân hàng và bảo hiểm đều không cho phép đầu tư vào trái phiếu cơ cấu nợ. Tuy nhiên, theo lãnh đạo UBCKNN, cần lưu ý không nên đánh đồng tất cả trái phiếu cơ cấu nợ là các loại trái phiếu rủi ro để cấm các ngân hàng và công ty bảo hiểm tham gia đầu tư, đặc biệt nếu rủi ro đã được đánh giá bởi các tổ chức tín nhiệm, hoặc trái phiếu được phát hành sau khi có dòng tiền ổn đỉnh.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: Lê Toàn

Cùng với đó, các quy định hạn chế đầu tư của các doanh nghiệp bảo hiểm và quỹ hưu trí sẽ được xem xét lại để nâng cao loại hình tài sản và tỉ lệ đầu tư vào các sản phẩm đó.

Duy trì xếp hạng và hướng tới nâng hạng cao hơn

Với giải pháp tháo gỡ nút thắt để duy trì xếp hạng và hướng tới nâng hạng tiếp theo, ông Hải cho biết, đã triển khai quyết liệt những giải pháp để đáp ứng các quy định nâng hạng, nhằm bỏ các hạn chế để nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận tốt hơn với thị trường chứng khoán Việt Nam.

Các vấn đề còn lại cần giải quyết để duy trì xếp hạng và hướng tới nâng hạng tiếp theo bao gồm: Triển khai CCP (thanh toán bù trừ trung tâm), cho phép triển khai cơ chế tài khoản tổng, cho phép nhà đầu tư nước ngoài được giao dịch trực tiếp thông qua các công ty chứng khoán.

Đối với mục tiêu nâng hạng theo tiêu chí Thị trường thứ cấp cao cấp của FTSE Russell, còn 8 tiêu chí chỉ bị đánh giá là “hạn chế”. Cơ hội để giải quyết những vấn đề này trong vòng một hai năm tới là rất cao.

Trong khi đó, việc nâng hạng lên thị trường mới nổi MSCI phức tạp hơn, vì có những yêu cầu lớn hơn, ví dụ như yêu cầu cởi bỏ các tỷ lệ về sở hữu nước ngoài (FOL). Theo tiêu chí MSCI, nếu quy định về giới hạn sở hữu nước ngoài ảnh hưởng trên 1% thì bị đánh giá “hạn chế,” và trên 10% thì bị đánh giá “chưa đạt”. Hiện nay, các ngành nghề bị hạn chế nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường Việt Nam là khá lớn. Đồng thời, cần triển khai thực hiện các quy định liên quan đến phát triển thị trường hối đoái (on-shore/off-shore), dù đây là việc rất khó khăn.