Thanh tra Chính phủ vạch rõ nguyên nhân, trách nhiệm trong vi phạm trái phiếu doanh nghiệp

Thanh tra Chính phủ vạch rõ nguyên nhân, trách nhiệm trong vi phạm trái phiếu doanh nghiệp

Theo Thanh tra Chính phủ, một số doanh nghiệp yếu kém, không đủ năng lực vẫn tham gia vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, tạo nên các hệ lụy, rủi ro, nguy cơ thất thoát cho nhà đầu tư.

Thanh tra Chính phủ vừa công khai kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và sử dụng nguồn tiền từ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Trong kết luận, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ nguyên nhân, trách nhiệm trong các vi phạm về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (TPDN).

Doanh nghiệp yếu kém vẫn tham gia phát hành trái phiếu

Theo đó, trong giai đoạn từ 1-1-2015 đến 30-6-2023, thị trường TPDN phát triển với quy mô lớn, đa dạng và ngày càng phức tạp. Hệ thống văn bản pháp luật về TPDN đã được sửa đổi, bổ sung liên tục để tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước đối với hoạt động phát hành TPDN.

Tuy nhiên, vẫn còn một số sơ hở, tồn tại, bất cập cần thiết phải được tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện để đáp ứng sự phát triển của thị trường.

Cụ thể, quy định về xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp trong phát hành TPDN ban hành từ năm 2014, nhưng đến năm 2020 mới được áp dụng (không bắt buộc) và bắt buộc từ ngày 1-1-2024.

Trong thời gian này, một số doanh nghiệp yếu kém, không đủ năng lực vẫn tham gia vào thị trường tài chính nói chung và trái phiếu nói riêng tạo nên các hệ lụy, rủi ro, nguy cơ thất thoát cho nhà đầu tư.

Sự không kịp thời này có phần trách nhiệm của Bộ Tài chính trong vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực TPDN và xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp.

Lĩnh vực bất động sản chiếm tỷ trọng lớn trong giá trị huy động trái phiếu, cũng là lĩnh vực phức tạp, nhạy cảm, chu kỳ đầu tư dài; việc huy động vốn cho các mục đích nhận chuyển nhượng vốn điều lệ, mua cổ phần có tính chất đặc thù.

Tuy nhiên, chưa có cơ chế giám sát, kiểm tra, thanh tra một cách chủ động, kịp thời. Bên cạnh đó, chưa có quy định giới hạn về khối lượng trái phiếu phát hành cho từng chương trình, dự án để tránh tình trạng huy động trái phiếu tùy tiện, phục vụ cho nhiều mục đích khác ngoài thực hiện dự án.

Theo Thanh tra Chính phủ, cơ chế chính sách vẫn còn bất cập, thiếu sự đồng bộ; việc giao doanh nghiệp phát hành tự chịu trách nhiệm về việc công bố thông tin nhưng thiếu cơ chế kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước về tính chính xác, trung thực của thông tin doanh nghiệp đã công bố; quy định về căn cứ áp dụng lãi suất TPDN đối với các tổ chức tín dụng còn chưa được cụ thể…

Các cơ quan chức năng còn hạn chế, tồn tại trong công tác nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện thể chế đối với lĩnh vực TPDN ảnh hưởng đến việc quản lý, thực hiện.

Trách nhiệm của doanh nghiệp, cơ quản quản lý

Một số doanh nghiệp vi phạm về huy động TPDN thực hiện dự án bất động sản trong khi dự án chưa đủ điều kiện về pháp lý để triển khai thực hiện. Có doanh nghiệp sử dụng tiền TPDN sai mục đích hợp đồng, hợp tác kinh doanh, chuyển tiền qua nhiều tổ chức, cá nhân trung gian không rõ mục đích; thông qua các hợp đồng, hợp tác kinh doanh để giao toàn quyền cho các công ty khác sử dụng tiền trái phiếu với giá trị lớn, thời gian dài.

“Có tổ chức phát hành gây rủi ro, nguy cơ thất thoát cho nhà đầu tư”- kết luận nêu.

Thanh tra Chính phủ cũng xác định các doanh nghiệp lợi dụng sơ hở của cơ chế để xây dựng phương án phát hành không chi tiết, cụ thể về mục đích sử dụng vốn từ trái phiếu và từ đó có căn cứ sử dụng vốn linh hoạt, tuỳ tiện, không đúng quy định.

Một số tổ chức phát hành chưa có biện pháp tổ chức thực hiện đầy đủ, chặt chẽ các quy định của pháp luật khi thực hiện phát hành TPDN.

Về trách nhiệm, theo Thanh tra Chính phủ, các tổ chức phát hành chịu trách nhiệm trong việc chưa thực hiện đầy đủ, chặt chẽ, không đúng quy định về phát hành TPDN, việc sử dụng vốn từ trái phiếu; việc chưa thực hiện đúng quy định về trách nhiệm của tổ chức phát hành trong việc “quản lý, sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu”, trách nhiệm “thanh toán đầy đủ, đúng hạn lãi, gốc trái phiếu”.

Vi phạm của một số doanh nghiệp có tính chất phức tạp, thời điểm thanh tra chưa trả được nợ gốc, lãi trái phiếu cho trái chủ, nhà đầu tư; nguy cơ rủi ro cho nhà đầu tư, trước mắt chưa thể khắc phục được.

HĐQT, Đại hội đồng cổ đông, HĐTV, Chủ tịch công ty phát hành trái phiếu chịu trách nhiệm trong việc phê duyệt, chấp thuận phương án phát hành chưa đúng quy định pháp luật, Điều lệ của công ty, giám sát việc huy động, sử dụng vốn trái phiếu, thanh toán lãi, gốc trái phiếu theo quy định

Đối với các cơ quan chức năng, Thanh tra Chính phủ chỉ ra rằng Bộ Tài chính chưa kịp thời chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan nghiên cứu, tham mưu ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung các quy định về phát hành và sử dụng nguồn vốn trái phiếu.

Theo đó, chưa kịp thời bổ sung các quy định về điều kiện phát hành bảo đảm an toàn, hạn chế các tiêu cực đối với các doanh nghiệp có năng lực tài chính yếu kém.

Đặc biệt, chưa chỉ đạo kịp thời công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc phát hành trái phiếu và sử dụng nguồn vốn trái phiếu đối với các doanh nghiệp trong lĩnh vực đặc thù (bất động sản) để xảy ra các vi phạm, tồn tại.

Sở GDCK Hà Nội chưa thực hiện tốt công tác quản lý, giám sát, theo dõi việc công bố thông tin và báo cáo đối với các tổ chức phát hành trong đó có nhiều doanh nghiệp là tập đoàn kinh tế tư nhân có quy mô lớn dẫn đến hầu hết các doanh nghiệp được thanh tra đều vi phạm các quy định về công bố thông tin.

BÙI TRANG

Pháp luật TPHCM

– 12:27 18/10/2025