Áp lực hàng tồn kho
Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu HAX của Công ty CP Dịch vụ Ô tô Hàng Xanh (Haxaco) liên tục đi xuống kể từ cuối tháng 7 đến nay. Tính đến thời điểm chột phiên ngày 17/10, cổ phiếu của Haxaco đã giảm 41% chỉ sau gần 3 tháng, hiện đang giao dịch ở mức 10.700 đồng/cp. Quý III/2025 vừa qua, Haxaco ghi nhận quý thua lỗ đầu tiên sau nhiều năm liên tục có lãi khiến thị trường không khỏi bất ngờ.
Công ty của Chủ tịch Đỗ Tiến Dũng rơi vào tình cảnh “gồng mình” khi chi phí tài chính tăng vọt 84% so với cùng kỳ, lên 9,2 tỷ đồng. Nguyên nhân chủ yếu là gánh nặng lãi vay do lượng hàng tồn kho phình to thêm hơn 150 tỷ đồng, lên mức 812 tỷ đồng, trong khi tiền mặt chỉ còn vỏn vẹn 117,7 tỷ đồng, giảm hơn nửa so với đầu năm. Để duy trì hoạt động, Haxaco buộc phải vay ngắn hạn tới 718,5 tỷ đồng, một con số phản ánh rõ vòng xoáy vốn mà doanh nghiệp đang đối mặt.
Theo tìm hiểu, với vai trò là đại lý ủy quyền chính thức của Mercedes-Benz Việt Nam, Haxaco phải tuân thủ nghiêm ngặt các điều khoản trong hợp đồng Autohaus tiêu chuẩn quốc tế. Một trong những yêu cầu then chốt là duy trì lượng tồn kho tối thiểu tương đương 1,5 tháng bán hàng, điều kiện bắt buộc nếu muốn giữ tư cách đại lý chính thức. Không dừng lại ở đó, cơ chế chiết khấu hai tầng khiến Haxaco buộc phải nhập số lượng lớn xe ngay từ đầu năm để đảm bảo đạt chỉ tiêu doanh số. Chỉ khi hoàn thành kế hoạch doanh thu, công ty mới được hưởng trọn phần chiết khấu quan trọng nhất từ Mercedes-Benz, đây là yếu tố quyết định lợi nhuận cả năm.
Được biết, Haxaco hiện chiếm khoảng 40–52% thị phần Mercedes-Benz tại Việt Nam, sở hữu 5 showroom lớn ở Hà Nội, TP.HCM và Cần Thơ. Để duy trì vị thế dẫn đầu, công ty phải luôn có sẵn xe giao ngay cho khách và doanh nghiệp, cùng đủ các dòng sedan, SUV, các phiên bản từ C-Class, E-Class đến G-Class. Với khách hàng xe sang, thời gian chờ đợi thường không được phép quá dài, nên việc duy trì kho xe đầy đủ trở thành “bảo hiểm” cho doanh số.
Tuy nhiên, chính điều này lại đang khiến rủi ro tồn kho dồn về phía Haxaco. Khác với các hãng xe phổ thông có thể nhận cọc rồi mới nhập, Haxaco phải thanh toán toàn bộ giá trị xe cho Mercedes-Benz Việt Nam hoặc nhập khẩu trực tiếp trước khi có đơn hàng cụ thể. Mỗi lô nhập thường hàng chục xe, không thể tách lẻ, nên dòng tiền bị “chôn” trong kho. Do không thể trả lại hàng, chỉ cần thị trường chậm lại là hàng trăm tỷ đồng lập tức bị kẹt, khiến doanh nghiệp phải vay vốn ngắn hạn để xoay vòng.
Vòng xoáy khó thoát của một đại lý xe sang
Ngoài ra, thị trường xe sang Việt Nam có tính mùa vụ rõ rệt, thường sôi động vào quý IV và quý I năm sau. Do đó, ngay từ quý III, Haxaco phải nhập lượng xe lớn để sẵn sàng cho các tháng bán hàng cao điểm cuối năm và dịp Tết. Quy trình nhập khẩu mất từ 2 đến 3 tháng, khiến lượng tồn kho luôn tăng mạnh từ giữa năm. Cùng thời điểm này, doanh nghiệp cũng đẩy mạnh mở rộng mạng lưới phân phối MG từ 14 lên dự kiến 18 đại lý trong năm 2025. Mỗi showroom mới đều cần dự trữ xe trưng bày và xe giao ngay, làm chi phí quản lý, bán hàng và tồn kho tăng mạnh.
Bên cạnh yếu tố chiến lược, Haxaco còn chịu tác động từ dự báo sai nhịp thị trường. Công ty kỳ vọng sức mua xe sang phục hồi mạnh trong năm 2025 nên nhập xe nhiều từ đầu năm, nhưng thực tế doanh số Mercedes-Benz trong quý III lại giảm 25% do nhiều nguyên nhân, trong đó đến cả từ việc người dân lo ngại quy định hạn chế xe xăng.
Hậu quả là dòng tiền kinh doanh của Haxeco chuyển từ dương 98 tỷ đồng (9 tháng 2024) sang âm 144 tỷ đồng (9 tháng 2025). Tiền mặt cạn kiệt, Haxaco phải vay ngắn hạn tới 718,5 tỷ đồng để thanh toán cho nhà cung cấp, tài trợ hàng tồn kho và chi phí vận hành hệ thống showroom. Chi phí tài chính tăng 84% khiến công ty báo lỗ 25,7 tỷ đồng trong quý III/2025, đây là quý thua lỗ đầu tiên sau nhiều năm, minh chứng rõ ràng cho sức nặng từ chính chiến lược tồn kho mà mình buộc phải theo đuổi.
Từ những điều kiện khắt khe của Mercedes-Benz, chiến lược giữ vững thị phần đến việc chuẩn bị hàng cho mùa cao điểm và mở rộng hệ thống MG, Haxaco không còn lựa chọn nào khác ngoài việc duy trì lượng tồn kho lớn. Khi thị trường giảm tốc, hàng nhập không thể trả lại, vòng xoáy vốn – tồn kho – vay nợ – chi phí lãi vay tiếp tục siết chặt.
Hơn 812 tỷ đồng hàng tồn, 718,5 tỷ đồng vay ngắn hạn và mức tăng 84% chi phí tài chính trong quý III là bức tranh thu nhỏ cho thực tế khắc nghiệt của doanh nghiệp này. Giữ vị thế số 1 trong phân khúc xe sang, Haxaco đang phải trả giá bằng áp lực dòng tiền ngày càng nặng nề, khi “vị thế dẫn đầu” đồng nghĩa với việc phải luôn gồng mình giữ kho xe khổng lồ.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/the-kho-cua-ong-trum-buon-xe-sang-do-tien-dung-1409173.html
