Cơ chế trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm được kỳ vọng sẽ mở ra không gian phát triển mới cho doanh nghiệp nhà nước. Khi được trao quyền thực chất, doanh nghiệp nhà nước sẽ hoạt động hiệu quả hơn, khẳng định rõ vai trò chủ lực trong các lĩnh vực then chốt.
Gánh vác trọng trách
Năm nay, phần lớn các tập đoàn và tổng công ty nhà nước đều nỗ lực đạt tăng trưởng hai con số. Đây là chỉ tiêu mà Bộ Tài chính giao cho các doanh nghiệp do Bộ làm cơ quan đại diện chủ sở hữu, nhằm góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,3 – 8,5% năm nay và duy trì mức tăng trưởng 2 con số từ năm tới.
Trong đó, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) được giao tăng trưởng 20%, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) nhận chỉ tiêu tăng trưởng 14%, Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN) tăng trưởng 11%… Cả năm 2025, các doanh nghiệp do Bộ Tài chính quản lý phấn đạt doanh thu 2,2 triệu tỷ đồng, tăng bình quân 10,16%. So với chỉ tiêu giao đầu năm, nhiệm vụ các doanh nghiệp này tăng lên đáng kể trong khi bối cảnh thị trường trong và ngoài nước đang tiềm ẩn nhiều biến động.
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cũng đề nghị nhận thêm chỉ tiêu về tăng trưởng sản lượng hành khách là 9% trong năm nay, thay vì nhiệm vụ giao là 8%. Theo ông Đặng Sỹ Mạnh – Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR, việc nhận thêm chỉ tiêu là thách thức không nhỏ so với năng lực hiện tại của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, VNR phải nhận việc khó, nhằm nâng cao năng lực và chuẩn bị sẵn sàng tham gia các dự án hạ tầng quy mô lớn, đặc biệt là dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam trên 67 tỷ USD được kỳ vọng sẽ trở thành “trục xương sống” của hệ thống giao thông vận tải quốc gia và mở ra không gian phát triển mới. Đồng thời, VNR cũng sẵn sàng hợp tác với khu vực tư nhân trong đầu tư phát triển hạ tầng, phù hợp với định hướng xã hội hóa theo Luật Đường sắt sửa đổi, sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Lĩnh vực đường sắt đang trải qua quá trình đổi mới toàn diện và ngày càng ghi điểm với hành khách nhờ ra mắt nhiều sản phẩm mới, tân trang các toa tàu, nâng cấp mỗi nhà ga thành một điểm đến, hay cải tiến chất lượng dịch vụ. Chủ tịch VNR từng kể lần giả làm một hành khách lớn tuổi, lặng lẽ đi tìm nhà vệ sinh lúc khuya để trực tiếp trải nghiệm và đánh giá chất lượng phục vụ trên tàu. “Đó mới chỉ là những kết quả ban đầu, chúng tôi không tự mãn, bởi vẫn còn nhiều việc phải làm” – ông Mạnh bộc bạch.
Với ngành Hàng không, nhu cầu đi lại gia tăng giúp sản lượng vận chuyển hành khách đạt 12,6 triệu lượt, vượt 2% kế hoạch và tăng 13% cùng kỳ, mạng bay quốc tế mở rộng tới 69 đường bay trên 21 quốc gia. Tuy vậy, Vietnam Airlines không hài lòng với mục tiêu tăng trưởng 10% đã đề ra. Tổng Giám đốc Vietnam Airlines Lê Hồng Hà nhấn mạnh, nếu nền kinh tế hướng tới mức tăng cao hơn, chúng ta cũng phải vươn theo.
Theo lãnh đạo Vietnam Airlines, năm 2025, Vietnam Airlines dự kiến mở mới và khai thác lại 15 đường bay quốc tế, nhằm hoàn thiện mạng bay, đa dạng hóa khách hàng, tối ưu khai thác đội bay và nâng cao hệ số sử dụng ghế. Từ đó, thúc đẩy thị trường mang lại nguồn doanh thu lớn cho Tổng công ty. Vietnam Airlines còn đầu tư hàng nghìn tỷ đồng vào dự án thành phần 4 Cảng hàng không quốc tế Long Thành và kỳ vọng đây sẽ trở thành trung tâm trung chuyển hàng không lớn trong khu vực. Nhờ đó, giúp hãng mở rộng mạng bay, thu hút đối tác quốc tế, đặc biệt là các hãng trong liên minh SkyTeam.
Tác động lan tỏa của khu vực doanh nghiệp nhà nước không dừng lại ở những chỉ tiêu kinh doanh đơn thuần. Các doanh nghiệp nhà nước, nhất là các tập đoàn, tổng công ty luôn được xác định là “đầu tàu” của nhiều ngành kinh tế chủ chốt như: năng lượng, hạ tầng, viễn thông, tài chính… Từ đó, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, qua đó, thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp khác.
Nới cơ chế để doanh nghiệp nhà nước bứt phá
Có một điểm chung rất rõ trong các kiến nghị của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, đó là việc thực thi hiệu quả Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Luật số 68/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 1/8/2025.
Bởi đằng sau những kết quả ấn tượng, những năm qua, doanh nghiệp nhà nước thường gặp khó trong việc ứng phó rủi ro, biến động trong hoạt động sản xuất kinh doanh do chịu sự giám sát chặt chẽ từ nhiều bộ, ngành và thiếu tính chủ động. Các quyết định như: bán tài sản, thoái vốn hay tăng vốn điều lệ phải xin ý kiến nhiều cơ quan, nên khó linh hoạt như doanh nghiệp tư nhân. Ngoài ra, việc bị hạn chế đầu tư ngoài ngành cũng khiến các doanh nghiệp khó đa dạng nguồn thu.
“Với các doanh nghiệp ngành công nghiệp, khi nhiều nhà máy đã gần đến công suất cận biên, để tăng trưởng cao, cần phải tìm kiếm các động lực tăng trưởng mới. Với PVN, đó là cơ hội kinh doanh mới” – Chủ tịch PVN Lê Mạnh Hùng chia sẻ.
.png)
Với tư duy mở, trao quyền hơn cho doanh nghiệp nhà nước và tháo gỡ nút thắt triệt để trong quá trình thực thi theo quy định tại Luật số 68 là mong mỏi của các doanh nghiệp nhà nước, để thực sự được là doanh nghiệp, hoạt động trong cơ chế thị trường, lấy hiệu quả kinh tế, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ được giao làm tiêu chí đánh giá chủ yếu, thay vì xét từng dự án như trước.
Cơ chế tự chủ của doanh nghiệp nhà nước theo quy định tại Luật số 68 cũng hứa hẹn mở ra không gian phát triển mới cho các “đầu tàu” kinh tế. Theo đó, doanh nghiệp nhà nước được phân quyền tự chủ trong việc xây dựng và ban hành chiến lược phát triển 5 – 10 năm, cũng như kế hoạch kinh doanh hàng năm, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào cơ quan đại diện chủ sở hữu. Nhiều doanh nghiệp đang nhắc đến cơ hội mới khi được trích tối đa vào Quỹ Đầu tư phát triển doanh nghiệp tới 50% lợi nhuận sau thuế; cho phép các công ty mẹ cho công ty con vay nội bộ. Luật cũng cắt giảm tới 30% thủ tục hành chính so với quy định trước đây…
Chia sẻ với phóng viên, TS. Nguyễn Quốc Việt, chuyên gia kinh tế, Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội (UEB) cho rằng, với cơ chế này, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước sẽ đạt được các yêu cầu vốn có, đó là quyết định nhanh, kịp thời để đón cơ hội đầu tư, kinh doanh theo cơ chế thị trường. Khi đó, bài toán nan giải lâu nay về tính linh hoạt và hiệu quả sử dụng vốn nhà nước của doanh nghiệp nhà nước sẽ từng bước được cải thiện.
Bộ Tài chính cũng đang khẩn trương hoàn thiện tờ trình xin ý kiến Bộ Chính trị về việc xây dựng nghị quyết về doanh nghiệp nhà nước, trên cơ sở tổng kết Nghị quyết 12-NQ/TW ngày 3/6/2017 về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước; đồng thời, xây dựng Đề án kinh tế Nhà nước nhằm khẳng định vai trò nòng cốt của khu vực doanh nghiệp nhà nước trong sự phát triển kinh tế đất nước.
Qua đó, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp nhà nước phát triển, giữ vai trò dẫn dắt trong lĩnh vực then chốt, lan tỏa đến các thành phần kinh tế khác, cùng kinh tế tư nhân và kinh tế tập thể tạo thành thế “kiềng ba chân” vững chắc./.
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/them-khong-gian-phat-trien-dua-doanh-nghiep-nha-nuoc-but-pha/34468939
