Thị trường chứng khoán, đòn bẩy kép trong chiến lược kích cầu tiêu dùng của Trung Quốc

Điểm nhấn đặc biệt của loạt chỉ thị mới được ban hành giữa năm 2025 là việc biến thị trường chứng khoán trở thành công cụ trực tiếp để thúc đẩy tiêu dùng trong nước. Đây là bước ngoặt quan trọng, phản ánh cách Bắc Kinh tận dụng hiệu ứng tài sản và dòng vốn dài hạn để tái cân bằng mô hình tăng trưởng.

Thị trường chứng khoán – kênh dẫn vốn cho doanh nghiệp tiêu dùng

Một trong những trụ cột của chỉ thị hồi tháng 6/2025 là hỗ trợ các doanh nghiệp trong lĩnh vực tiêu dùng huy động vốn qua kênh chứng khoán. Cụ thể, khuyến khích doanh nghiệp ngành dịch vụ và tiêu dùng niêm yết cổ phiếu để mở rộng quy mô. Ngoài ra, việc thúc đẩy phát hành trái phiếu doanh nghiệp và ETF gắn với tiêu dùng, giúp nhà đầu tư gián tiếp góp vốn cho sự phát triển của thị trường nội địa. Thêm vào đó là phát triển các quỹ REIT hạ tầng, vừa tạo thêm sản phẩm cho nhà đầu tư, vừa hỗ trợ các dự án phục vụ tiêu dùng.

Đáng chú ý, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đã phân bổ 500 tỷ nhân dân tệ tái cấp vốn cho các lĩnh vực dịch vụ thiết yếu như giáo dục, ăn uống, chăm sóc người cao tuổi. Đây không chỉ là gói hỗ trợ tài chính, mà còn là tín hiệu chính trị cho thấy chính phủ Trung Quốc coi tiêu dùng là trung tâm của chiến lược phát triển.

Dòng vốn bắt buộc và hiệu ứng tài sản

Một biện pháp mạnh tay khác mà chính phủ Trung Quốc áp dụng là chỉ đạo các quỹ lớn gia tăng nắm giữ cổ phiếu nội địa. Các quỹ hưu trí và quỹ tương hỗ phải nâng tỷ trọng đầu tư cổ phiếu trong nước lên ít nhất 10% mỗi năm trong 3 năm tới. Ngoài ra, các công ty bảo hiểm buộc phải phân bổ tối thiểu 30% doanh thu phí mới vào chứng khoán.

Những yêu cầu này có thể giúp bơm hàng trăm tỷ nhân dân tệ vào thị trường cổ phiếu hạng A hàng năm. Với qui mô đó, chính phủ Trung Quốc kỳ vọng giá cổ phiếu tăng sẽ lan tỏa hiệu ứng tài sản – hiệu ứng khiến người dân cảm thấy giàu hơn, từ đó tự tin chi tiêu nhiều hơn cho tiêu dùng hàng ngày. Đây là điểm then chốt trong việc kết nối thị trường tài chính với sức cầu thực tế.

Tác động kép: Niềm tin và sức mua

Song song với việc điều hướng dòng vốn, Trung Quốc còn đưa ra các gói trợ cấp lãi suất vay cho cả doanh nghiệp dịch vụ và người tiêu dùng cá nhân, với mức hỗ trợ lên đến 1 điểm phần trăm/năm. Mục tiêu là giảm chi phí vay cho người dân và doanh nghiệp, khuyến khích chi tiêu và đầu tư tiêu dùng.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường khẳng định tại Diễn đàn Kinh tế Mùa hè 2025 rằng, Trung Quốc “tự tin duy trì tốc độ tăng trưởng cao và từng bước trở thành nền kinh tế do tiêu dùng dẫn dắt”. Hiện tiêu dùng hộ gia đình chỉ chiếm 39% GDP, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình 54% ở các quốc gia OECD. Khoảng cách này chính là lý do Trung Quốc phải tăng cường can thiệp chính sách.

Niềm tin thị trường được khơi dậy

Chỉ trong vài tháng sau khi chính sách được ban hành, thị trường đã ghi nhận phản ứng tích cực rõ nét. Chỉ số Shanghai Composite đạt mức cao nhất trong vòng một thập kỷ vào tháng 8/2025. Sự tăng trưởng của nhóm cổ phiếu công nghệ tài chính, dịch vụ tiêu dùng và bất động sản niêm yết cho thấy kỳ vọng tích cực của giới đầu tư.

Điều này phản ánh rằng, khi chính phủ định hướng dòng vốn, thị trường chứng khoán có thể nhanh chóng tạo dựng được niềm tin, kéo theo hành vi chi tiêu lạc quan hơn từ phía người dân.

Việc Trung Quốc tận dụng thị trường chứng khoán để thúc đẩy tiêu dùng có thể xem là một thí nghiệm kinh tế qui mô lớn. Thay vì chỉ dựa vào đầu tư cơ sở hạ tầng hay xuất khẩu, Bắc Kinh đang thử nghiệm cơ chế: tài sản gia tăng dẫn tới niềm tin được cải thiện, từ đó giúp chi tiêu gia tăng kéo theo kinh tế tăng trưởng.

Nếu thành công thì mô hình này sẽ tạo ra tiền lệ cho các nền kinh tế mới nổi khác, nơi mà thị trường chứng khoán không chỉ là kênh huy động vốn mà còn là công cụ chính sách thúc đẩy tiêu dùng.

Chỉ thị mới của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc cho thấy một bước ngoặt trong tư duy chính sách: thị trường chứng khoán được nâng tầm từ “kênh dẫn vốn” trở thành “đòn bẩy kép” – vừa hỗ trợ doanh nghiệp, vừa kích thích tiêu dùng. Đây là minh chứng rõ nét cho nỗ lực tái cân bằng nền kinh tế theo hướng lấy tiêu dùng nội địa làm trung tâm.