Tại tọa đàm trực tuyến “Phát triển thị trường trái phiếu xanh: Tìm kiếm cơ hội trong hành trình tiến đến Net Zero”, do Tạp chí Kinh tế – Tài chính phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) tổ chức ngày 26/6/2025, các chuyên gia đã cùng phân tích những điểm sáng, thách thức và định hướng chính sách cần thiết để thúc đẩy thị trường trái phiếu xanh Việt Nam phát triển mạnh mẽ, bài bản và minh bạch hơn trong thời gian tới.
Nền móng ban đầu: Tín hiệu tích cực từ những thương vụ tiên phong
Ngay sau tuyên bố của Thủ tướng Chính phủ tại COP26 về mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách để thúc đẩy phát triển tài chính xanh. Trái phiếu xanh, nhờ đặc thù kỳ hạn dài và ổn định, đang nổi lên như một công cụ quan trọng để huy động vốn cho các dự án bền vững.
Tính đến giữa năm 2025, tổng giá trị phát hành trái phiếu xanh tại Việt Nam đạt khoảng 1,4 đến 1,7 tỷ USD. Đây là con số khiêm tốn so với nhu cầu thực tế, khi Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) ước tính Việt Nam cần từ hàng chục đến 20 tỷ USD mỗi năm để triển khai các dự án xanh.
Tuy vậy, một số thương vụ phát hành thành công đã cho thấy tín hiệu tích cực. Trong đó, trái phiếu xanh của Công ty IDI trong lĩnh vực ngư nghiệp bền vững là thương vụ đầu tiên ở châu Á do một doanh nghiệp thủy sản thực hiện, và là thương vụ đầu tiên tại Việt Nam được phát hành bằng đồng nội tệ với xác nhận độc lập. Một ví dụ khác là trái phiếu xanh kỳ hạn 20 năm của nhà máy nước sạch Hòa Bình – Xuân Mai, trong khi kỳ hạn phổ biến trên thị trường chỉ là 3–5 năm. Những thương vụ này cho thấy năng lực thực thi của doanh nghiệp trong nước đang được cải thiện rõ rệt.
Vì sao thị trường vẫn chưa thể bứt phá?
Tại tọa đàm, ông Nguyễn Tùng Anh – Trưởng bộ phận Tài chính bền vững tại FiinRatings – cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển trái phiếu xanh, từ năng lượng tái tạo đến sự tham gia chủ động của các địa phương và doanh nghiệp. Tuy nhiên, dư địa phát triển chưa được khai thác đầy đủ, một phần do thiếu sự chuẩn bị đồng bộ về cơ chế kỹ thuật, quy trình phát hành và khung pháp lý.
Một rào cản lớn được ông Vũ Chí Dũng – Trưởng ban Pháp chế và Đối ngoại, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước – chỉ ra là việc thiếu hệ sinh thái dịch vụ hỗ trợ: từ đơn vị tư vấn, đánh giá đến tổ chức xác nhận độc lập. Trong 5 năm qua, hệ thống pháp lý đã dần hoàn thiện, nhưng để giám sát và đảm bảo các đợt phát hành thực sự “xanh” theo chuẩn mực quốc tế thì vẫn còn nhiều việc phải làm.
Việc tiếp cận các bộ tiêu chuẩn như ICMA, CBI hay ASEAN Green Bond Standards cũng là thách thức với nhiều doanh nghiệp, do chưa quen với yêu cầu về minh bạch thông tin, đánh giá ESG hay công bố rủi ro môi trường. Chi phí xác minh độc lập cao, trong khi chưa có chính sách ưu đãi cụ thể, khiến nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực phi tài chính, còn e dè.
Ông Đỗ Ngọc Quỳnh – Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam – đánh giá, để trái phiếu xanh trở thành kênh huy động vốn chiến lược, Việt Nam cần tận dụng thời cơ hiện tại để phát triển thị trường một cách bài bản. Những thương vụ đã có chỉ là bước khởi đầu. Thị trường cần một chiến lược dài hạn với sự đồng hành của cả khu vực công và tư nhân.
Động lực cho giai đoạn phát triển thực chất
Các chuyên gia thống nhất rằng, để bước sang giai đoạn bứt phá, thị trường trái phiếu xanh Việt Nam cần sự thúc đẩy ở nhiều cấp độ: chính sách khuyến khích, cơ chế xác nhận minh bạch, và tăng cường đào tạo để nâng cao năng lực thực hiện từ phía doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Tùng Anh lưu ý, quy mô thị trường không chỉ đo bằng số lượng phát hành mà còn nằm ở chiều sâu các dự án, đặc biệt là các dự án chuyển đổi công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất nhằm giảm phát thải. Đây là “nguồn tài sản xanh” rất lớn đang chờ được khai mở.
Trong khi đó, ông Vũ Chí Dũng nhận định, nhà đầu tư quốc tế đang có cái nhìn tích cực hơn với thị trường trái phiếu xanh Việt Nam nhờ sự cải thiện về minh bạch và chuẩn mực. Sự tham gia của các tổ chức xác minh độc lập cũng là yếu tố củng cố niềm tin và chất lượng của các đợt phát hành.
Từ những bước đi đầu tiên, Việt Nam đã có nền móng và kinh nghiệm ban đầu. Giờ là lúc cần những cú huých chính sách và cơ chế vận hành thực chất để trái phiếu xanh không chỉ là thử nghiệm mang tính biểu tượng, mà trở thành một trụ cột trong chiến lược tài chính bền vững quốc gia.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/thi-truong-trai-phieu-xanh-viet-nam-da-den-luc-chuyen-tu-thi-diem-sang-but-pha-1387248.html
