Tỉ phú Nguyễn Thị Phương Thảo kể chuyện cùng ông Trương Gia Bình bàn cách “giải cứu” HOSE

Chiều ngày 30/9, phiên họp của Ủy ban I về Công nghệ mới nổi và Đổi mới sáng tạo, thuộc khuôn khổ ViPEL, đã diễn ra tại TP.HCM. Dưới sự chủ trì của ông Don Lam, Tổng Giám đốc VinaCapital và bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sovico, phiên họp đã khởi đầu bằng câu chuyện về năng lực của khối doanh nghiệp tư nhân.

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo kể lại, trước nguy cơ tê liệt của sàn HOSE, bà đã cùng Chủ tịch FPT Trương Gia Bình bàn cách tháo gỡ bằng một giải pháp táo bạo: đưa hệ thống công nghệ của HNX vào để “tiếp sức” cho HOSE. “Chúng tôi tính toán kỹ lưỡng và thấy hoàn toàn có thể làm được, nhưng câu hỏi lớn nhất lúc đó lại là: ‘Ai cho mình làm?’”, bà Thảo chia sẻ.

Trăn trở đó đã thôi thúc hai vị chủ tịch đưa ý tưởng này đề xuất trực tiếp tới Thủ tướng và đã nhận được sự đồng ý. “Đây là việc chưa có tiền lệ, phải bằng quyết định của Thủ tướng thì doanh nghiệp tư nhân mới có thể triển khai được,” bà Thảo nhấn mạnh.

Vượt qua các thách thức về triển khai trong bối cảnh COVID-19, dự án mang tên “HOSE 100” đã hoàn thành đúng tiến độ 100 ngày với toàn bộ nguồn lực do tư nhân đảm nhận. Dù sau đó gặp khó trong khâu nghiệm thu do chưa có quy định, nhưng hiệu quả đã chứng minh tất cả: 4 năm qua hệ thống vận hành ổn định, chi phí chỉ vài triệu USD trong khi thị trường có những phiên giao dịch lên tới 2 tỉ USD.

Từ câu chuyện đó, bà Thảo kêu gọi: “Với ánh sáng từ Nghị quyết 68, kinh tế tư nhân là động lực tăng trưởng, đến lượt chúng ta phải hành động, tiên phong thực thi những dự án quốc gia mà trước đây chúng ta không có cơ hội vì lý do cơ chế.”

Trăn trở trong khoảng trống pháp lý của tài sản số

Vấn đề hành lang pháp lý cho tài sản số cũng là một điểm nóng. Theo chia sẻ từ các doanh nghiệp, nhiều nền tảng của Việt Nam đã phát triển thần tốc nhưng lại phải hoạt động trong một khoảng trống pháp lý đầy rủi ro. Thực trạng này đang tạo ra một sân chơi thiếu bình đẳng, tạo lợi thế cho các sàn quốc tế và khiến doanh nghiệp Việt gặp khó trong việc mở rộng quy mô một cách chính danh. Trăn trở chung không chỉ là bài toán cạnh tranh, mà còn là làm thế nào để quản lý hiệu quả một dòng tài sản số ngày càng lớn của quốc gia.

Đồng tình, bà Đinh Thị Thúy, Chủ tịch HĐQT MISA, chỉ ra một điểm nghẽn mang tính nghiệp vụ nhưng lại là rào cản cốt lõi: “ Khi nói về tài sản số, một vấn đề rất thực tiễn là làm sao để hạch toán? Nếu không có chuẩn mực kế toán cho tài sản số, thì doanh nghiệp không thể hợp thức hóa và ghi nhận chúng trên sổ sách. Đây là một điểm nghẽn cần được tháo gỡ ngay lập tức.”

Cần một ngân hàng số chuyên biệt cho SME

Bên cạnh lĩnh vực tài sản số, một loạt đề xuất nhằm hỗ trợ khối doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) cũng được đưa ra. Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, đã đề xuất một dự án ViPEL: thành lập một ngân hàng số dành riêng cho SME.

“Chúng ta có hàng triệu hộ kinh doanh và doanh nghiệp SME. Họ là xương sống của nền kinh tế nhưng lại gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận vốn,” ông Thân nói. Ông cho rằng cần một tổ chức tài chính số chuyên biệt, với cơ chế chấm điểm tín dụng linh hoạt và các thủ tục tinh gọn trên kênh số để phục vụ riêng cho đối tượng này.

Mang đến một góc nhìn quốc tế, ông Jonas Eichler, CEO Ngân hàng số Timo, cho biết Việt Nam là một nền kinh tế phát triển nhanh và có nhiều cơ hội lớn cho chuyển đổi số. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra một nhóm đối tượng đang bị bỏ lại phía sau là các “digital freelancer” (người làm việc tự do trên nền tảng số).

“Họ là một lực lượng lao động mới, rất năng động, nhưng lại gặp khó trong việc sử dụng hệ thống ngân hàng truyền thống, nhất là khi nhận tiền từ nước ngoài hay quản lý các tài sản số,” ông Jonas phân tích. “Hiện chưa có chính sách cho phép ngân hàng tại Việt Nam giữ các loại tài sản quốc tế này cho khách hàng, và đó là một cơ hội bị bỏ lỡ.”

Rút ngắn “sandbox”, tạo động lực cho đổi mới sáng tạo

Một vấn đề mang tính chiến lược khác cũng được bà Trương Lý Hoàng Phi, Chủ tịch HĐQT IBP, nêu ra. “Các công nghệ mới luôn đi kèm rủi ro. Chúng ta có thể xây dựng một quỹ đối ứng công – tư để tạo động lực cho các doanh nghiệp dám dấn thân,” bà Phi đề xuất.

Bà cũng chỉ ra sự bất cập của cơ chế “sandbox” (thử nghiệm có kiểm soát) hiện nay. “Một doanh nghiệp thành công có thể phải mất từ 5-7 năm để xin cơ chế cho sandbox. Khoảng thời gian này là quá dài. Cần có cơ chế để rút ngắn giai đoạn thử nghiệm, giúp các công ty công nghệ nhanh chóng bứt phá” bà Phi nhấn mạnh.

Tổng kết phiên họp, ông Don Lam cho rằng các ý kiến đã cho thấy doanh nghiệp tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực, công nghệ và khát khao cống hiến. Điều họ cần nhất là một cơ chế, một hành lang pháp lý rõ ràng và sự ủng hộ, tin tưởng từ Chính phủ. Những đề xuất này sẽ được tổng hợp lại để đưa ra các dự án cụ thể, đặc biệt là việc hình thành Quỹ phát triển kinh tế tư nhân để huy động vốn trong nước, dẫn dắt thị trường.