Từ người ‘làm thuê’ đến lãnh đạo doanh nghiệp IPO

Cơ duyên từ những “đống tro tàn”

Hành trình 25 năm “làm thuê” được bà Phương kể lại với đầy trải nghiệm. Từ một cô sinh viên tỉnh lẻ ra trường, chật vật tìm chỗ đứng trong các doanh nghiệp nhà nước đến vị trí lãnh đạo cấp cao tại ngân hàng. Bà Phương gắn bó 17 năm với khối doanh nghiệp của T.Ư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, lên tới vị trí cao nhất Phó Giám đốc Công ty Detesco, rồi chuyển qua Intimex, EMS, VietinBank, Hapro Holdings…

Cơ duyên với ngành giấy đến từ cuộc trò chuyện với một người anh cùng quê – kỹ sư hóa giấy, người đã xây dựng thương hiệu Hoàng Hà gần 20 năm. Khi anh được ngân hàng nhờ cứu một nhà máy giấy nợ chồng chất, bà Phương đi khảo sát cùng và tận mắt thấy khung cảnh hoang tàn của công xưởng tại khu công nghiệp Đồng Văn I (Hà Nam). “Tôi hỏi liệu có cứu được không, anh nói: có tiền thì cứu được”, bà nhớ lại.

Đầu năm 2012, ở tuổi U50, bà Phương quyết định mua lại nhà máy với giá 0 đồng, nhận toàn bộ công nợ và bắt tay tái cấu trúc. “Lúc ấy tôi nghĩ đơn giản, đã có người lo sản xuất, tôi sẽ phụ trách quản trị, tài chính. Tôi đã ước mình có một nhà máy để có thể lo công việc cho mấy đứa cháu ở quê, không có cơ hội học đại học”, bà nói.

Vừa cải tạo xong nhà máy đầu tiên, khi dây chuyền chạy ổn định, bà Phương và cộng sự bàn nhau lên kế hoạch lắp thêm dây chuyền. Lựa chọn lần 2 không dễ dàng, tiếp tục “cứu” một nhà máy giấy ở Hải Phòng, nợ ngân hàng tới sáu bảy chục tỷ đồng. Không thể thay chủ, tái cấu trúc theo cách cũ vì nợ đã chuyển nhóm 5, bà cùng cộng sự quyết định thành lập CTCP Giấy Hoàng Hà Hải Phòng (nay là CTCP HHP GLOBAL) để triển khai dự án. “Lúc này thì tôi hiểu rằng mình đã “đốt thuyền”, toàn bộ tài sản, sự nghiệp, tương lai đều được gắn liền với công ty này,” bà nói.

Tôi đã ước mình chưa từng khởi nghiệp

Thời điểm cuối năm 2012, lãi suất ngân hàng ngất ngưởng, bà Phương chấp nhận vay trung dài hạn 14%/năm (mặc dù đã được ưu đãi) để cải tạo nâng cấp, vực dậy nhà máy. Tuy nhiên, chỉ sau ít lâu, cơn bão đầu tiên ập đến: vấn đề môi trường. Người dân phản đối dữ dội vì những tai tiếng từ chủ cũ. Một lần, sự bất cẩn của công nhân và ba chiếc giẻ lau dính dầu cũng khiến công ty bị phạt gần 200 triệu đồng. Chính những trở ngại này thôi thúc bà đầu tư nhà máy mới với công nghệ hiện đại, xanh và sạch để xóa định kiến “ngành giấy gây ô nhiễm”.

Thế nhưng, khó khăn vẫn chưa dừng lại ở đây, khi doanh nghiệp đứng trước cơn bão thứ 2, bà Phương gọi là vực thẳm tài chính. Đầu tư nhà máy mới vượt xa khả năng tài chính của công ty, vay mượn khắp nơi không đủ. “Khi tài khoản gần cạn, tôi hiểu mình không thể xoay xở mãi. Giải pháp duy nhất là IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng)”, bà Phương nhớ lại.

Ý tưởng IPO không dễ thuyết phục các cổ đông lớn, vì lo ngại mất kiểm soát công ty. “Đến năm 2017, khi áp lực tài chính lên đỉnh điểm, tôi quyết định triệu tập cuộc họp cổ đông bất thường và đưa ra lựa chọn bắt buộc, hoặc chúng ta IPO, hoặc mỗi người góp thêm ít nhất 10 tỷ đồng, đưa thêm vài căn nhà vào làm tài sản thế chấp. Tất nhiên, chẳng ai trong chúng tôi còn tiền hay nhà để thế chấp. Lựa chọn duy nhất còn lại trở nên rõ ràng: IPO – kế hoạch do tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm triển khai”, bà nói.

Tuy nhiên, việc IPO vẫn chưa phải điểm “chốt hạ” cho những khó khăn của hành trình khởi nghiệp. Cơn bão thứ 3, theo bà Phương gọi là sự bất an về tinh thần, mới thực sự khủng khiếp. Có lúc tôi đã ước mình chưa từng khởi nghiệp, bởi áp lực vượt quá sức chịu đựng, tưởng chừng không thể vượt qua”, bà Phương trải lòng.

Từ chối niêm yết cửa sau

Tiếp tục kế hoạch IPO, theo đơn vị tư vấn, bà Phương từng tìm hiểu cách niêm yết “cửa sau”, sáp nhập với doanh nghiệp đại chúng để có thể nhanh chóng lên sàn. Tuy nhiên, khi tiến sâu vào quá trình đàm phán, với kinh nghiệm lâu năm trong ngành tài chính, bà bắt đầu nhận ra những dấu hiệu bất thường, và quyết định dừng thương vụ này. Không có con đường tắt dẫn đến thành công bền vững, doanh nghiệp quyết định IPO một cách bài bản, nghiêm ngặt. Tháng 8/2018 cổ phiếu HHP chính thức niêm yết trên HNX, sau đó chuyển sang HoSE năm 2021, trở thành một trong số ít doanh nghiệp giấy có mặt trên sàn chứng khoán.

“Khoảnh khắc đánh cồng phiên giao dịch đầu tiên, tôi tự nhủ: IPO không phải đích đến, mà chỉ là khởi đầu cho một hành trình dài hơn,” bà nói. Giải quyết xong bài toán vốn, bà Phương lập tức khởi động dự án nhà máy mới đạt chuẩn LEED theo tiêu chuẩn của Hội đồng Công trình xanh Hoa Kỳ. Cuối năm 2023, cuộn giấy đầu tiên của Nhà máy HHP Paper Hải Phòng tại Cụm công nghiệp thị trấn Tiên Lãng (Hải Phòng) đã ra đời, đánh dấu thành quả của hơn một thập kỷ bà Phương đặt chân vào ngành giấy.

Đến nay, những mục tiêu đầu tiên đặt ra từ ngày khởi nghiệp đã lần lượt được bà Phương hiện thực hóa. Nhưng với bà, khái niệm thành công không dừng lại ở những con số hay cột mốc kinh doanh. Thành công thực sự, theo bà, chính là được chứng kiến đội ngũ nhân viên trưởng thành, có cuộc sống ngày càng tốt đẹp, hạnh phúc hơn.

Ở tầm nhìn xa hơn, doanh nghiệp dưới sự dẫn dắt của bà Phương tiếp tục đặt cho mình tham vọng lớn: hiện thực hóa cam kết Net Zero – đạt mức phát thải ròng bằng “0” trước năm 2035, sớm hơn 15 năm so với cam kết quốc gia.

Theo lãnh đạo HHP, đây không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là thước đo bền vững cho sự phát triển doanh nghiệp. Điểm tựa cho khát vọng này, bà nhấn mạnh Nghị quyết 68 – lần đầu tiên khu vực kinh tế tư nhân được công nhận là động lực quan trọng của nền kinh tế.

Tuy nhiên, bà cũng thẳng thắn: “Các Nghị quyết đã nêu rõ chính sách ưu đãi, hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh, chuyển đổi số. Nhưng đến nay, ngân hàng đều nói chưa có hướng dẫn từ cơ quan quản lý. Nếu chính sách chậm đi vào thực tế, những doanh nghiệp tiên phong sẽ phải gánh thêm chi phí”.

“Ngày đầu khởi nghiệp giống như đứng giữa cơn bão, dồn dập đổ lên, từ phản ứng của người dân, những kẻ “xin đểu”, bảo kê, xã hội đen… cho đến chuyên môn sản xuất, bài toán tài chính. Có lúc tôi đã ước mình chưa từng khởi nghiệp, bởi áp lực vượt quá sức chịu đựng, tưởng chừng không thể vượt qua”. Bà Trần Thị Thu Phương