Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản góp ý đối với Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 126/2020 hướng dẫn Luật Quản lý thuế. Một trong những nội dung được VCCI đặc biệt lưu ý là đề xuất thay đổi thời điểm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với cổ tức bằng cổ phiếu – theo hướng thu ngay tại thời điểm chia, thay vì khi cổ đông thực sự nhận được lợi ích.
Không phát sinh thu nhập, vẫn bị đánh thuế
VCCI cho rằng việc thu thuế ngay khi chia cổ tức bằng cổ phiếu là chưa phù hợp về bản chất kinh tế. Bởi lẽ, cổ tức cổ phiếu không tạo ra dòng tiền thực tế cho cổ đông tại thời điểm chia, mà chỉ là một điều chỉnh kỹ thuật làm tăng số lượng cổ phiếu lưu hành, trong khi tổng giá trị tài sản của cổ đông không đổi.
VCCI lấy ví dụ: Một nhà đầu tư sở hữu 100.000 cổ phiếu với giá thị trường 30.000 đồng/cổ phiếu (tổng giá trị 3 tỷ đồng). Khi doanh nghiệp chia cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 2:1, nhà đầu tư nhận thêm 50.000 cổ phiếu nhưng giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh còn 20.000 đồng/cổ phiếu. Tổng tài sản vẫn giữ nguyên ở mức 3 tỷ đồng – không có thu nhập tăng thêm. Tuy nhiên, theo đề xuất mới, nhà đầu tư vẫn phải nộp 25 triệu đồng thuế TNCN (5% giá trị cổ phiếu nhận được).
“Thu thuế khi chưa có dòng tiền là tạo gánh nặng tài chính không cần thiết, đặc biệt với các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Đây là rủi ro không chỉ với nhà đầu tư cá nhân mà cả doanh nghiệp vì sẽ ảnh hưởng đến lựa chọn phân phối lợi nhuận, gián tiếp hạn chế nguồn lực tái đầu tư”, VCCI nhận định.
Ảnh hưởng chiến lược đầu tư dài hạn, doanh nghiệp mất công cụ tái đầu tư
VCCI cảnh báo, việc thay đổi thời điểm thu thuế sẽ làm suy giảm sức hấp dẫn của hình thức đầu tư dài hạn. Trong khi cổ tức tiền mặt giúp nhà đầu tư có dòng tiền ngay và dễ dàng thực hiện nghĩa vụ thuế, thì cổ tức cổ phiếu đòi hỏi phải giữ lại để kỳ vọng tăng giá trong tương lai.
Nếu phải nộp thuế trước khi hưởng lợi ích, nhà đầu tư sẽ có xu hướng ưu tiên nhận tiền mặt thay vì cổ phiếu, từ đó khiến doanh nghiệp mất đi công cụ giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư cho sản xuất – kinh doanh.
Về bản chất, chia cổ tức bằng cổ phiếu là hình thức dung hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và cổ đông. Doanh nghiệp giữ lại được vốn trong khi vẫn “chia sẻ” thành quả cho cổ đông. Cổ đông buộc phải đồng hành lâu dài cùng doanh nghiệp để biến số cổ phiếu được chia thành lợi nhuận thực tế – một yếu tố tích cực cho thị trường vốn.
“Nếu cùng phải đóng thuế ngay tại thời điểm nhận, tại sao nhà đầu tư phải chọn cổ phiếu trong khi cổ tức tiền mặt đem lại dòng tiền thực tế, có sẵn nguồn đóng thuế và không chịu rủi ro biến động giá?”, VCCI đặt vấn đề.
“10.000 tỷ chưa thu” đang nằm lại trong doanh nghiệp
VCCI dẫn số liệu từ cơ quan thuế cho thấy, trong giai đoạn 2016–2024, số thuế TNCN thực thu từ cổ tức bằng cổ phiếu chỉ đạt khoảng 1.318 tỷ đồng. Nếu áp dụng thu ngay thời điểm chia, con số này có thể lên tới 17.420 tỷ đồng – tức hơn 10.000 tỷ đồng đang “chưa thu”.
Tuy nhiên, VCCI lập luận rằng số tiền “chưa thu” này không biến mất, mà đang ở lại doanh nghiệp để phục vụ tái đầu tư, tạo việc làm, đóng góp vào GDP và tạo ra nguồn thuế ổn định hơn trong dài hạn. Việc đánh thuế quá sớm có thể khiến nguồn lực đó bị rút ra khỏi doanh nghiệp, ảnh hưởng đến khả năng phát triển và mở rộng sản xuất.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/vcci-thue-thu-ngay-tai-thoi-diem-tra-co-phieu-thuong-se-anh-huong-den-loi-ich-nha-dau-tu-1392640.html
