Năm 2024, Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam – CTCP (VEAM, UPCoM: VEA) ghi nhận doanh thu hợp nhất đạt 4.867 tỷ đồng, tăng 4,3% so với năm trước. Tuy nhiên, điều khiến cổ đông hài lòng hơn cả đến từ khoản lợi nhuận sau thuế 5.745 tỷ đồng (lớn hơn cả doanh thu), trong đó hơn 90% đến từ phần lợi nhuận chia từ các công ty liên doanh như Honda Việt Nam, Toyota Việt Nam và Ford Việt Nam.
Cơ cấu lợi nhuận này tái khẳng định vai trò của các khoản đầu tư tài chính tại liên doanh FDI trong việc duy trì dòng tiền và lợi nhuận cho VEAM. Theo báo cáo thường niên, doanh thu sản xuất công nghiệp và thương mại của công ty mẹ đều không đạt kỳ vọng, trong khi doanh thu tài chính năm 2024 đạt hơn 6.500 tỷ đồng – tiếp tục là nguồn đóng góp chính cho lợi nhuận hợp nhất.
Dù đảm bảo cổ tức ổn định cho cổ đông, mô hình lợi nhuận chủ yếu từ các khoản đầu tư liên doanh không do VEAM kiểm soát vận hành cũng đặt ra những giới hạn nhất định về chiến lược dài hạn và năng lực tự chủ trong hoạt động sản xuất kinh doanh cốt lõi.
Trước những áp lực cạnh tranh trong lĩnh vực sản xuất truyền thống, VEAM xác định năm 2025 là thời điểm chuyển hướng hoạt động theo hướng mở rộng ngành nghề, đồng thời củng cố dòng tiền ổn định từ các khoản cổ tức. Doanh nghiệp đặt mục tiêu doanh thu hợp nhất 4.900 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 5.800–6.000 tỷ đồng – cao nhất trong lịch sử hoạt động của công ty.
Kế hoạch cổ tức năm 2025 cũng được đưa ra với tỷ lệ lên tới 38,6% bằng tiền mặt, tương đương gần 5.100 tỷ đồng – tiếp tục duy trì VEAM ở nhóm những doanh nghiệp có tỷ lệ chi trả cổ tức lớn nhất thị trường.
Để từng bước giảm bớt sự phụ thuộc vào các công ty liên doanh, VEAM đã trình cổ đông phương án bổ sung ngành nghề kinh doanh như sản xuất và tái chế pin – ắc quy, đầu tư bất động sản, logistics và dịch vụ phân phối phụ tùng. Song song đó, công ty cũng đẩy mạnh tái cơ cấu các công ty con hoạt động kém hiệu quả nhằm giảm chi phí và nâng cao hiệu quả vận hành.
Tuy nhiên, việc mở rộng sang các lĩnh vực không thuộc thế mạnh truyền thống có thể làm gia tăng thách thức về năng lực quản trị và rủi ro triển khai. Hiện tại, chưa có thông tin chi tiết về quy mô đầu tư hoặc đối tác chiến lược cho các mảng kinh doanh mới này.
Bên cạnh lợi nhuận tài chính ổn định, bức tranh hoạt động sản xuất thuần của VEAM tiếp tục đối diện nhiều khó khăn. Các đơn vị như Vetranco, máy kéo VEAM hay Nhà máy Ô tô VEAM vẫn ghi nhận tình trạng lỗ lũy kế và chưa có chuyển biến tích cực về đơn hàng hay sản phẩm mới.
Ban điều hành VEAM đánh giá ngành cơ khí, chế tạo máy trong nước vẫn đang phục hồi chậm, sức mua thấp, biên lợi nhuận mỏng và phải cạnh tranh với sản phẩm giá rẻ nhập khẩu từ Trung Quốc. Ngoài ra, xu hướng điện hóa trong ngành ô tô cũng đang tạo ra áp lực chuyển đổi công nghệ đối với các doanh nghiệp vốn dựa vào động cơ đốt trong – lĩnh vực mà VEAM từng có lợi thế tương đối.
Theo nội dung báo cáo và tài liệu trình cổ đông, các định hướng mở rộng ngành nghề của VEAM hiện đang trong giai đoạn lên kế hoạch. Trong khi đó, hoạt động sản xuất thuần chưa có bước đột phá, và dòng tiền chính của doanh nghiệp vẫn chủ yếu đến từ cổ tức tại các công ty liên doanh như Honda, Toyota và Ford.
Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam – CTCP (VEAM) được thành lập năm 1990 theo Quyết định số 153-HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng. Trong suốt ba thập kỷ hình thành và phát triển, VEAM đã trải qua nhiều giai đoạn chuyển đổi, từ mô hình doanh nghiệp nhà nước sang công ty mẹ – công ty con và sau đó là cổ phần hóa vào năm 2016. Đến năm 2018, VEAM chính thức đăng ký giao dịch cổ phiếu trên sàn UPCoM với mã VEA.
Một dấu mốc quan trọng trong lịch sử của VEAM là việc tham gia thành lập các liên doanh lớn như Toyota Việt Nam (năm 1995) và Honda Việt Nam (năm 1996). Nhờ sở hữu cổ phần đáng kể trong hai doanh nghiệp này (lần lượt là 20% và 30%), VEAM trở thành một trong những cổ đông Việt Nam hiếm hoi có vị thế hưởng lợi trực tiếp từ thị trường ô tô – xe máy quy mô lớn, với dòng cổ tức đều đặn hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm.
Hiện nay, VEAM sở hữu vốn tại 25 đơn vị thành viên, bao gồm công ty con, công ty liên kết và các chi nhánh sản xuất. Doanh nghiệp vẫn giữ vai trò chủ lực trong lĩnh vực cơ khí nông nghiệp, sản xuất động cơ và công nghiệp hỗ trợ, đồng thời từng bước tái cơ cấu để thích ứng với bối cảnh thị trường và xu hướng chuyển đổi công nghệ trong ngành ô tô.
Nguồn: https://kinhtechungkhoan.vn/veam-chuan-bi-mo-rong-nganh-nghe-dong-tien-van-den-tu-co-tuc-lien-doanh-1382055.html
