Tình trạng khan hiếm đất, đá, cát đang khiến hàng trăm dự án ở Thanh Hóa đình trệ, doanh nghiệp lao đao, chi phí đội lên từng ngày. Trước nguy cơ không hoàn thành mục tiêu tăng trưởng năm 2025, UBND tỉnh đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép áp dụng cơ chế đặc thù để tháo gỡ “điểm nghẽn” này.
Doanh nghiệp Thanh Hóa kêu cứu, tỉnh xin cơ chế đặc thù về khoáng sản. Ảnh: P.V
Doanh nghiệp “kêu” giá cao nhưng chẳng có hàng mua
Trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo Thanh tra, đại diện một doanh nghiệp xây dựng ở Thanh Hóa đã không giấu được nỗi bức xúc: “Giá thực tế là 160 nghìn đồng/m3 khối đất, nhưng thật sự chúng tôi không có hàng để bán. Khách hàng hỏi, bà con cần, doanh nghiệp thiếu, nhưng các đơn vị có mỏ cũng đành chịu vì thực tế không có hàng để hoặc bán ra nhỏ giọt vì không có “trữ lượng” để xuất hóa đơn.
Câu chuyện của vị doanh nhân này không phải cá biệt. Rất nhiều nhà thầu, đơn vị thi công ở Thanh Hóa hiện đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nghiêm trọng vật liệu xây dựng.
Một nhà thầu khác chia sẻ: “Mua một xe đá mà đợi đến hai tiếng rưỡi mới có, nhưng trên địa bàn tỉnh cũng chẳng có nơi nào có mỏ để phục vụ Nhân dân và doanh nghiệp. Đá thì giá vài chục nghìn một khối, nhưng khi có một vài xe để đưa về công trình phải cộng thêm chi phí vận chuyển cả trăm cây số. Cứ thế đội giá lên gấp mấy lần”.
Không chỉ khó về giá, doanh nghiệp ở Thanh Hóa còn chật vật trong việc duy trì hoạt động. Ảnh: P.V
Không chỉ khó về giá, doanh nghiệp còn chật vật trong việc duy trì hoạt động. “Giá bán nguyên vật liệu đất, đá, cát thì cao, mua thì không có, lương công nhân vẫn phải trả, lãi ngân hàng cũng không thể chậm. Nhưng thiếu vật liệu, máy móc phải nằm im, công trình dở dang. Làm tiếp thì lỗ, dừng lại cũng chẳng xong”, một doanh nghiệp phản ánh.
Những tiếng nói từ thực tiễn này cho thấy, tình trạng thiếu hụt vật liệu đã và đang trở thành nỗi lo chung, đẩy nhiều doanh nghiệp vào thế tiến thoái lưỡng nan, dở khóc, dở cười khi làm các công trình thuộc vốn ngân sách Nhà nước và tư nhân.
Theo thống kê của UBND tỉnh Thanh Hóa, đến giữa tháng 8/2025, toàn tỉnh có 143 dự án gặp khó khăn do thiếu đất, đá, cát, trong đó có 29 dự án trọng điểm chậm tiến độ. Khối lượng thiếu hụt rất lớn 7,45 triệu m³ đất san lấp, 1,14 triệu m³ cát xây dựng và hơn 800 nghìn m³ đá.
Danh mục 29 dự án này trải rộng từ những tuyến đường giao thông huyết mạch, công trình tái định cư, đến kè chống sạt lở và hệ thống tiêu úng.
Các dự án thiếu vật liệu xây dựng, điển hình Dự án hạ tầng tái định cư xã Hải Hà thiếu trên 1,38 triệu m³ vật liệu; Dự án Đại lộ Nam sông Mã giai đoạn 2 thiếu hơn 1 triệu m³, Dự án Tiêu úng vùng III Nông Cống (giai đoạn 2) thiếu trên 830 nghìn m³…
Đây đều là những công trình quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, sinh hoạt và an toàn của hàng chục nghìn hộ dân. Nếu tình trạng này kéo dài, không chỉ tiến độ đầu tư công bị chậm trễ, mà mục tiêu tăng trưởng GRDP 11% mà Chính phủ giao cho Thanh Hóa năm 2025 cũng bị đe dọa.
Một cán bộ quản lý dự án nhận định: “Trong thời gian qua, vì thiếu vật liệu, nhiều công trình không thể triển khai đúng tiến độ. Tiến độ giải ngân bị ảnh hưởng, hàng loạt hạng mục buộc phải giãn, nguy cơ ‘vỡ’ kế hoạch giải ngân cả năm.”
Nguồn cung sụt giảm và thủ tục kéo dài
Nguyên nhân lớn nhất được tỉnh Thanh Hóa chỉ ra là nguồn cung vật liệu trên địa bàn sụt giảm mạnh. Sau các đợt kiểm tra, xử lý vi phạm, nhiều mỏ khai thác khoáng sản đã bị dừng hoạt động. Tính đến nay, chỉ còn 10/52 mỏ đất và 3/29 mỏ cát được cấp phép đang hoạt động, với tổng công suất rất hạn chế, chỉ đáp ứng chưa đến 10% nhu cầu toàn tỉnh.
Trong khi đó, thủ tục cấp phép mỏ mới theo quy định pháp luật về khoáng sản, đầu tư, đất đai, môi trường… thường kéo dài hàng trăm ngày, không thể đáp ứng nhu cầu trước mắt.
Một kỹ sư xây dựng được phân đi làm thủ tục mỏ của một doanh nghiệp thẳng thắn trao đổi: “Thủ tục thì vẫn phải đủ từ 1 đến 10 bước, chỉ có thể rút ngắn được vài ngày. Doanh nghiệp rất sốt ruột, nhưng chúng tôi cũng không thể vượt qua được rào cản thủ tục pháp lý.”
Trước nguy cơ mục tiêu tăng trưởng không đạt, tỉnh Thanh Hóa đã chính thức gửi văn bản kiến nghị Thủ tướng xin cơ chế đặc thù. Ảnh: P.V
Trước tình hình cấp bách, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Quyết định 2595/QĐ-UBND ngày 29/7/2025 về kế hoạch khắc phục tồn tại trong quản lý khoáng sản và Quyết định 2606/QĐ-UBND ngày 30/7/2025 thành lập Tổ công tác đặc biệt. Tổ công tác này được giao nhiệm vụ rà soát, tháo gỡ vướng mắc, khuyến khích các mỏ đủ điều kiện khai thác tối đa công suất. Tuy nhiên, lãnh đạo tỉnh thừa nhận với quy định hiện hành, việc tăng nhanh nguồn cung trong ngắn hạn là gần như bất khả thi.
Trước nguy cơ mục tiêu tăng trưởng không đạt, UBND tỉnh Thanh Hóa đã chính thức gửi văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho phép áp dụng cơ chế đặc thù đến hết ngày 30/6/2027, với các nội dung trọng tâm cho phép khai thác khoáng sản nhóm IV (đất san lấp) để phục vụ 29 dự án trọng điểm và các dự án tái định cư lớn, áp dụng thủ tục rút gọn.
Theo đó, đơn giản hóa thủ tục cấp phép, không phải xin chấp thuận chủ trương đầu tư, không phụ thuộc quy hoạch sử dụng đất hằng năm, không cần lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, Chủ tịch UBND tỉnh được quyền cấp phép trực tiếp. Điều chỉnh nâng công suất mỏ đang hoạt động tăng tối đa 50% với cát, sỏi lòng sông và không hạn chế với đất, đá, các vật liệu khác.
Rút ngắn thời gian cấp phép từ 560 ngày xuống 60–90 ngày với mỏ mới, từ 90 ngày xuống còn 10 ngày với trường hợp nâng công suất.
Theo tính toán, nếu cơ chế đặc thù được chấp thuận, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ, tháo gỡ áp lực cho doanh nghiệp và đảm bảo hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội năm 2025.
Thanh Hóa hiện là một trong những địa phương trọng điểm về công nghiệp và hạ tầng của cả nước. Tình trạng thiếu vật liệu xây dựng tại đây không chỉ ảnh hưởng tới riêng tỉnh, mà còn tác động đến các dự án quốc gia như đường sắt cao tốc Bắc – Nam, cao tốc Bắc – Nam đoạn qua Nghi Sơn, hay các khu công nghiệp lớn. Do đó, việc áp dụng cơ chế đặc thù tương tự như Nghị quyết 60/NQ-CP năm 2021 đối với cao tốc Bắc – Nam phía Đông là điều cần thiết, kịp thời và phù hợp với thực tiễn.
Những tiếng nói từ thực tiễn doanh nghiệp, “giá thì cao nhưng không có hàng mà mua”, “càng làm càng lỗ”, cùng số liệu báo cáo từ chính quyền địa phương đã phác họa rõ nét bức tranh khan hiếm đất, đá, cát tại Thanh Hóa.
Trong bối cảnh tỉnh đang gánh trọng trách tăng trưởng GRDP 11%, việc Chính phủ xem xét cho phép Thanh Hóa áp dụng cơ chế đặc thù là yêu cầu cấp bách, vừa để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, vừa để bảo đảm mục tiêu phát triển chung của cả nước.
Báo Thanh tra sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.
Nguồn: https://stockbiz.vn/tin-tuc/viet-tiep-bai-thieu-hut-vat-lieu-xay-dung-o-thanh-hoa-he-luy-tu-nhung-mo-vang-chua-duoc-khai-thong-doanh-nghiep-keu-cuu-tinh-xin-co-che-dac-thu-tu-chinh-phu/34854699
