Nhiều doanh nghiệp lao đao sau mùa soát xét

Cánh đồng sản xuất của HAGL Agrico – một doanh nghiệp đã thực hiện soát xét tài chính bán niên 2025. Ảnh: Minh Thi

Bức tranh lợi nhuận trái ngược

Báo cáo tài chính soát xét 6 tháng đầu năm 2025 của CTCP Tập đoàn Đức Long Gia Lai (mã DLG) cho thấy, lợi nhuận sau thuế hợp nhất giảm từ 100 tỷ đồng xuống 68,9 tỷ đồng, tức giảm 31%. Nguyên nhân chính do doanh thu tài chính giảm hơn 30 tỷ đồng vì điều chỉnh lãi cho vay, trong khi chi phí quản lý giảm 4,6 tỷ đồng nhờ thu hồi công nợ và hoàn nhập dự phòng. Tuy nhiên, chi phí thuế thu nhập hoãn lại tăng 4,4 tỷ đồng do loại trừ khoản dự phòng đầu tư tài chính.

Sau điều chỉnh, lợi nhuận sau thuế nửa đầu năm của Đức Long Gia Lai chỉ tăng 13% so với cùng kỳ, thay vì 64% như báo cáo tự lập. Đáng lo ngại hơn, tính đến ngày 30/6, Công ty lỗ lũy kế 2.411 tỷ đồng, nợ ngắn hạn 2.089 tỷ đồng, vượt xa tài sản ngắn hạn 1.560 tỷ đồng. Kiểm toán lưu ý yếu tố “không chắc chắn trọng yếu” có thể đe dọa khả năng hoạt động liên tục.

Tại CTCP Dược phẩm CPC1 Hà Nội (mã DTP), lợi nhuận sau thuế giảm gần 12%, còn 123 tỷ đồng, do phải hạch toán lại chi phí thuế các năm trước.

CTCP Nông nghiệp quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (HAGL Agrico, mã HNG) bị bổ sung chi phí xóa sổ tài sản không hiệu quả, nâng chi phí khác từ gần 70 tỷ đồng lên 130 tỷ đồng. Theo đó, lỗ sau thuế tăng từ 198 tỷ đồng lên 259 tỷ đồng, đẩy lỗ lũy kế lên 9.643 tỷ đồng. Nợ ngắn hạn của HAGL Agrico vượt tài sản ngắn hạn hơn 12.955 tỷ đồng. Kiểm toán cảnh báo nghi ngờ đáng kể về khả năng hoạt động liên tục của doanh nghiệp.

Báo cáo soát xét của CTCP Đầu tư LDG cũng ghi nhận nhiều điều chỉnh: dự phòng giảm giá hàng tồn kho tăng thêm 36 tỷ đồng, dự phòng nợ khó đòi thêm hơn 2 tỷ đồng. Kết quả, lỗ sau thuế từ -53,8 tỷ đồng tăng lên -92,2 tỷ đồng, tức lỗ tăng 71%. Ngoài ra, CTCP Đầu tư LDG còn đối diện vụ kiện liên quan đến Dự án Viva Park và sức ép thanh toán nợ đến hạn.

Tình trạng “lỗ càng thêm lỗ” còn xuất hiện ở nhiều doanh nghiệp khác. CTCP Đầu tư thương mại SMC báo lỗ sau thuế 81 tỷ đồng (tăng thêm 38 tỷ đồng so với báo cáo tự lập). CTCP Dịch vụ Nông nghiệp Bình Thuận (ABS) nâng mức lỗ từ 271 tỷ đồng lên 295 tỷ đồng. CTCP Đầu tư Xây dựng và Vật liệu Đồng Nai tăng lỗ từ 1,1 tỷ đồng lên hơn 11 tỷ đồng.

Ở chiều ngược lại, một số doanh nghiệp lại có lợi nhuận tăng đáng kể sau soát xét. Tổng CTCP Đầu tư Phát triển Xây dựng (mã DIG) được điều chỉnh giảm chi phí: giá vốn giảm 4%, chi phí tài chính giảm 4%, chi phí bán hàng giảm 20% và chi phí quản lý giảm 2%. Nhờ vậy, lợi nhuận sau thuế tăng từ 6,7 tỷ đồng lên 28,1 tỷ đồng, gấp 4 lần so với báo cáo tự lập và gấp 7,1 lần cùng kỳ năm ngoái.

CTCP Tư vấn Xây dựng điện 2 (mã TV2) cũng báo lãi sau thuế 33 tỷ đồng, cao hơn 63% so với con số 22 tỷ đồng trước soát xét. Nguyên nhân đến từ sự khác biệt trong phương pháp hợp nhất công ty con.

Minh bạch thị trường – yêu cầu ngày càng cao

Sau soát xét, nhiều doanh nghiệp bị điều chỉnh mạnh, từ lãi thành lỗ hoặc lỗ tăng cao. Điều này cho thấy, nhà đầu tư phải phân tích kỹ báo cáo đã kiểm toán/soát xét, thay vì chỉ dựa vào báo cáo tự lập.

Dù lợi nhuận tăng hay giảm, sự chênh lệch giữa báo cáo tự lập và báo cáo soát xét đều gây tâm lý lo ngại cho nhà đầu tư. Các con số tưởng như khả quan có thể trở nên mong manh khi kiểm toán loại bỏ khoản mục chưa phù hợp. Đặc biệt, trường hợp của Đức Long Gia Lai hay HAGL Agrico cho thấy, vấn đề cốt lõi không chỉ là lợi nhuận, mà còn là khả năng hoạt động liên tục, khi lỗ lũy kế quá lớn và nợ ngắn hạn vượt tài sản ngắn hạn.

Thực tế, vẫn có doanh nghiệp duy trì tăng trưởng ổn định nhờ tập trung ngành nghề cốt lõi và quản trị dòng tiền chặt chẽ. Những đơn vị này thường chuẩn hóa quy trình kế toán, phối hợp sớm với kiểm toán để hạn chế rủi ro chênh lệch báo cáo. Đây cũng là kinh nghiệm để thị trường hướng tới chuẩn mực minh bạch, giảm thiểu tình trạng số liệu “hai mặt”.

Ở góc độ quản lý, cơ quan chức năng ngày càng siết chặt. Mới đây, Ủy ban Chứng khoán nhà nước xử phạt CTCP Simco Sông Đà vì công bố sai lệch lợi nhuận sau thuế năm 2023 và nửa đầu năm 2024. CTCP Đầu tư QP Xanh cũng bị phạt khi lợi nhuận sau thuế năm 2024 trên báo cáo quý IV khác xa báo cáo đã kiểm toán (từ lãi hơn 854 triệu đồng xuống chỉ còn 255 triệu đồng). Những động thái này cho thấy cơ quan quản lý kiên quyết nâng cao kỷ luật công bố thông tin.

Điểm tích cực là hệ thống minh bạch hơn khi kiểm toán mạnh tay loại bỏ các khoản mục chưa chắc chắn, giúp báo cáo phản ánh gần với thực tế, tránh lợi nhuận “ảo”. Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa nhiều doanh nghiệp phải đối diện khó khăn ngay trên giấy tờ. Với nhà đầu tư, các điều chỉnh cũng nhắc nhở rằng, việc phân tích báo cáo tài chính cần thận trọng, không chỉ nhìn vào con số lãi lỗ, mà phải đánh giá cơ cấu nợ, dòng tiền và khả năng duy trì hoạt động.

Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp cần coi việc soát xét không chỉ là thủ tục bắt buộc, mà là cơ hội rà soát lại sức khỏe tài chính, điều chỉnh chiến lược quản trị. Với thị trường, đây là bước cần thiết để nâng cao niềm tin, hướng tới minh bạch và bền vững.